ملاعبدالله بهابادی؛ فیلسوفی که تولیت حرم امام علی(ع) بود

به گزارش ایکنا حسن عبدی؛ دبیر کنگره علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی، 23 بهمن‌ماه در نشست خبری این کنگره با بیان اینکه این شخصیت با اینکه بزرگ و جامع علوم معقول و منقول است مظلوم واقع شده و شناخته شده نیست، گفت: ایشان یک فقیه منطقی و عالم فاضل شیعی قرن دهم بودند که در بهاباد چشم به جهان گشوده و در مدرسه منصوریه شیراز به سرعت رشد و شاگردان بزرگی تربیت کردند.

وی با اشاره به چرایی پرداختن به این شخصیت و گرفتن همایش برای ایشان، تصریح کرد: برخی افراد شخصیت‌های تمدنی در دل تاریخ بودند و ما باید از این شخصیت‌ها سوخت تمدنی بگیریم و پلی به سوی آینده بزنیم. برخی علما تک بعدی هستند یعنی یا فقیه و متکلم و یا فیلسوف بوده‌اند ولی برخی جامع‌الابعادند و ملا عبدالله بهابادی یزدی فرد جامعی بود که هم در حوزه تحصیل بسیار خوش درخشیدند و هم در تربیت شاگردان. شاگردان بزرگی تربیت کردند که از جمله به امیرمنصور غیاث‌الدین شیرازی و کمال‌الدین محمود شیرازی می‌توان اشاره کرد. غیاث‌الدین شیخ الاسلام اوایل دوره صفویه به مدت دو سال بود و بعد از برگشت وی به شیراز، مرحوم کرکی این مسئولیت را پذیرفت. 

عبدی با بیان اینکه ایشان هم مباحثه مرحوم مقدس اردبیلی بوده است، اظهار کرد: سال‌ها در کنار یکدیگر تدریس و مباحثه داشتند؛ ملاعبدالله شاگردان بی‌نظیری مانند شیخ بهایی، شیخ حسن بن زین الدین عاملی فرزند شهیدثانی صاحب معالم و صاحب مدارک را تربیت کرده است. علامه بهابادی فقط یک شخصیت علمی و فقهی  و کلامی نبوده است بلکه در کنار این مسئولیت‌ها امتداد اجتماعی سیاسی هم داشت و تولیت آستان مقدس حضرت علی(ع) بوده است.

عبدی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فرمودند یزد به دارالعباده معروف است ولی اگر بگوییم دارالعلم هم گزافه نگفته‌ایم، افزود: ایشان به افرادی چون صاحب عروه، مرحوم آیت‌الله حائری یزدی؛ مؤسس حوزه و ملا عبدالله بهابادی اشاره کرده و فرمودند ایشان عالمی نبود که در گوشه‌ای بنشینند و فقط مشغول درس و بحث باشند بلکه عالمی اجتماعی و در بطن و متن جامعه بودند و وارد حکمرانی شدند؛ تولیت آن زمان بر آستان مقدس حضرت علی(ع) یعنی همه کاره نجف. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه اگر تعامل سازنده و همکاری ملاعبدالله با دستگاه صفویه امروز تمامیتی به نام ایران وجود نداشت، اضافه کرد: برای اولین بار حکومت شیعه در قالب صفویه ایجاد شد و ملاعبدالله در دوره شاه طهماسب زندگی می‌کرد؛ او بهترین شاه دوران صفویه بود و حدود 12 سال داشت که به مقام شاهی رسید. او ابتدا از محقق کرکی دعوت و او را نائب الامام زمان دانست و از او برای اجرای امور اذن می‌گرفت. این یک تجربه تاریخی در قرن دهم از بحث ولایت فقیه است لذا این نظریه فقط برای مرحوم امام و بعد از انقلاب نیست.

وی تاکید کرد: چنین شخصیتی امروز هم می‌تواند الگویی برای حوزه‌های مختلف دانشی و … باشد؛ بسیاری از آثار ایشان حاشیه است که امروز این مسئله در غرب رواج زیادی دارد یعنی یک کتابی نوشته می‌شود و دیگران بر آن حاشیه می‌زنند و نیازی نیست که هر کسی از نو کتابی بنویسد و توسعه دانش از این طریق انجام می‌شود. بسیاری از آثار ایشان تعلیقه بر آثار اهل سنت است که تعاملی سازنده با منابع علمی آنان است لذا کتاب تحصیل المنطق ایشان، کتاب اهل سنت و شیعه بوده است. خیلی‌ها معتقدند که کتاب ملاعبدالله در عرصه منطق می‌تواند کتاب درسی باشد و به ویژگی تدریسی نزدیک است. 

دبیر علمی همایش ملاعبدالله بهابادی یزدی تصریح کرد: حضور ایشان در نجف اشرف با حضور مقدس اردبیلی در این شهر همزمان شد؛ ایشان با دستگاه صفویه فاصله داشت ولی ملاعبدالله تعامل با حکومت را فرصت برای شیعه و تقویت آن می‌دانست و این تفکر را از مرحوم کرکی گرفت. شهید اول و شهید ثانی قربانی دولت عثمانی بودند لذا کسانی چون ملاعبدالله می‌فهمیدند قدرت‌گرفتن شیعه و حکومت صفویه چه برکاتی برای ایران و تشیع دارد. ایشان حکمرانی حکمی داشت و وقتی تولیت نجف را داشت فیلسوف بودن او کمک کرد تا چهره برجسته‌ای در حوزه نجف شود. 

 

دیپلماسی فعال ملاعبدالله

وی اضافه کرد: وقتی عتبات در دست شاهان ایران بود وی مسئولیت داشت و وقتی عثمانی‌ها هم آمدند باز حکمرانی خوب وی در رعایت حقوق اقلیت‌ها و مذاهب سبب شد تا در مسئولیت خود ابقاء شود؛ وی زمانی را برای زیارت مختص بانوان قرار داد و تلاش کرد تا نجف را از نزاع بین عثمانی و صفویه دور کند لذا عثمانی‌ها او را ابقاء کردند که نشانه دیپلماسی فعال ایشان بود.  

عبدی بیان کرد: ایشان مدارس و کتابخانه‌هایی در نجف احداث کردند و الان در نجف هم یکی از این مدارس وجود دارد؛ یکی از کارهای مهم دبیرخانه ما این بود که سراغ آثار ایشان برویم و چند سال طول کشید تا آثار ایشان را به دست آوریم و حتی سراغ کتابخانه‌های عراق، شبه قاره و ترکیه و … رفتیم. بخشی از آثار ایشان در حوزه منطق است و برای اولین بار حاشیه را تصحیح کردیم؛ بیش از 50 حاشیه هم بر حاشیه ایشان نوشته شده است که تحقیقاتی هم بر روی آنها انجام شده است. 

دبیر علمی همایش ملاعبدالله بهابادی با بیان اینکه در حوزه تالیف کتاب، یک کتاب شناخت‌نامه آماده شده است که بیوگرافی علمی از ملاعبدالله است، گفت: در مورد ایشان شاید تراجم‌نگاران در حد یک صفحه نوشته بودند ولی بنده کتابی را در مورد زندگینامه ایشان و آثار و استادان و خدمات سیاسی و اجتماعی نوشتم همچنین فراخوانی برای مقالات زده شد که در دور نخست دو جلد مقالات علمی، ترویجی در دو سال اخیر منتشر شد و مقالات تخصصی هم در حال آماده‌سازی است؛ تاکنون بیش از 70 مقاله آماده شده است. 

عبدی با بیان اینکه در عراق استفاده از کتاب بیشتر از فضای مجازی است برخی آثار به عربی ترجمه و در شمارگان دو هزار جلد در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است، اظهار کرد: همایش روزهای 29 و 30 بهمن در دانشگاه کوفه برگزار می‌شود و بیش از 40 شخصیت ارائه مقاله در شش کمیسیون فلسفی، کلامی، تمدنی و سیاسی و … دارند. در مراسم افتتاحیه رئیس دانشگاه عراق و رئیس دانشگاه فقه و آیت‌الله فیاضی از طرف ایران سخنرانی خواهند کرد و معاون اول رئیس جمهور هم پیامی به همایش دارند.

وی با بیان اینکه این همایش در دو روز برگزار می‌شود، افزود: آقای قراملکی هم در اختتامیه سخنرانی می‌کنند و جلسه‌ای حوزوی هم در دارالعلم آیت‌الله خویی تشکیل خواهد شد و دیداری هم با مراجع و شخصیت‌های عراقی داریم. 

عبدی بیان کرد: تولید آثاری متناسب با سن کودکان در قالب انیمیشن و داستان و برای معرفی بیشتر ملاعبدالله بهابادی،  تلاش برای ثبت کتاب حاشیه وی با سابقه 500 سال در یونسکو هم از جمله اقدامات در دست انجام برای این همایش است.   

انتهای پیام