غزوه بنی‌مصطلق و درایت پیامبر(ص) در مدیریت بحران‌ها

غزوه بنی‌مصطلقنوزدهم شعبان مصادف با وقوع غزوه بنی‌مصطلق، یکی از وقایع مهم صدر اسلام است. این نبرد سرنوشت‌ساز در سال پنجم یا ششم هجرت به وقوع پیوست و با پیروزی قاطع مسلمانان به پایان رسید. این جنگ نه تنها از نظر نظامی، بلکه از جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و دینی نیز تأثیرات عمیقی بر جامعه نوپای اسلامی گذاشت.

قبیله بنی‌مصطلق، شاخه‌ای از خزاعه، قبیله‌ای بزرگ از اعراب یمنی بود که به‌دلیل خوش‌آوازی اجدادشان به این نام شهرت یافته بود. در سال ششم هجرت، اخباری به پیامبر اکرم(ص) رسید، مبنی بر اینکه حارث بن ابی‌ضرار، رئیس این قبیله در حال جمع‌آوری نیرو و متحدکردن کفار برای حمله به مدینه است. حارث که از گسترش اسلام و تشکیل حکومت اسلامی در مدینه احساس خطر می‌کرد، تصمیم به مقابله با مسلمانان گرفت.

پیامبر(ص) با درایت و هوشیاری، بریده اسلمی را به‌مثابه نیروی نفوذی، نزد حارث فرستاد. پس از تأییدشدن اخباری که او برای سپاه اسلام آورده بود، پیامبر(ص) پیش‌دستی و با لشکری از مهاجران و انصار به سوی سرزمین بنی‌مصطلق حرکت کرد. این اقدام نشان‌ از تدبیر نظامی ایشان داشت و بیانگر اهمیت کسب اطلاعات دقیق از تحرکات دشمن در استراتژی‌های جنگی بود که نمونه‌ای از آن در مسیر حرکت به سوی بنی‌مصطلق رخ داد و با هوشیاری مسلمانان، یکی از جاسوسان دشمن شناسایی و اعدام شد. در حکمرانی نظامی پیامبر(ص)، کسب اطلاعات و شناخت دقیق از دشمن، از ارکان اصلی استراتژی نظامی ایشان بود.

پایان این نبرد، پیروزی قاطع مسلمانان را به دنبال داشت. اموال و دارایی‌های بنی‌مصطلق به‌مثابه غنیمت جنگی ضبط و گوسفندان و شتران فراوانی میان جنگجویان تقسیم شد. ۱۰ تن از سپاه دشمن کشته شدند و بقیه به اسارت درآمدند. در میان اسرا، جویریه، دختر حارث بن ابی‌ضرار حضور داشت که پس از درخواست آزادی از پیامبر(ص)، سخاوتمندانه آزاد شد. این اقدام پیامبر(ص) باعث شد تا دیگر مسلمانان نیز ۱۰۰ زن اسیر را بدون دریافت هیچ بهایی آزاد کنند.

جویریه پس از آزادی به اسلام گروید و به همسری پیامبر(ص) درآمد. این واقعه زمینه‌ساز اسلام‌آوردن پدر و دو برادر جویریه نیز شد. این رویدادها نه تنها نشان‌دهنده رحمت و عدالت پیامبر(ص) بود، بلکه تأثیرات مثبتی بر گسترش اسلام در میان قبایل عرب داشت.

در بازگشت از این نبرد، دو رویداد مهم رخ داد که به نزول سوره منافقون منجر شد. نخست، درگیری میان انصار و مهاجران بر سر آب بود که به شورش منافقان به رهبری عبدالله بن ابی انجامید. او که ظاهراً با پیامبر(ص) هم‌پیمان بود، سخنانی علیه مهاجران بر زبان آورد و باعث ایجاد تنش شد. این خبر از سوی زید بن ارقم به پیامبر(ص) رسید و ایشان بسیار ناراحت شد. هرچند عبدالله این اتهامات را انکار کرد، اما نزول آیات اولیه سوره منافقون دروغ‌گویی او را آشکار ساخت.

رخداد دوم، تهمت‌هایی بود که در مسیر بازگشت از نبرد، به عایشه، همسر پیامبر(ص) وارد شد. هنگامی که او در مسیر بازگشت از کاروان جا ماند، منافقان شایعاتی درباره او و صفوان بن معطل سلمی پراکنده کردند؛ اما قرآن کریم در آیه ۱۱ سوره نور، این اتهامات را رد و بر پاکدامنی عایشه تأکید کرد.

غزوه بنی‌مصطلق نه تنها پیروزی نظامی برای مسلمانان به ارمغان آورد، بلکه درس‌های بزرگی در زمینه وحدت، عدالت و مقابله با نفاق نیز به دنبال داشت. این نبرد نشان‌دهنده درایت و تدبیر پیامبر(ص) در مدیریت بحران‌ها و حفظ وحدت جامعه اسلامی بود. نزول سوره منافقون در پی این وقایع، بر اهمیت مقابله با نفاق و حفظ اخلاص در ایمان تأکید کرد. این رویدادها به‌مثابه بخشی از تاریخ پرافتخار اسلام، همواره الهام‌بخش مسلمانان در مواجهه با چالش‌های سیاسی و اجتماعی بوده است.

الهه‌سادات بدیع‌زادگان

انتهای پیام


منبع

درباره ی nasimerooyesh

مطلب پیشنهادی

سیاست‌های مالیاتی منطبق با اقتصاد مقاومتی نیست

محمدجواد توکلی، استاد تمام اقتصاد و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در …

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ