نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) از سال ۱۳۱۳ خورشیدی تحت عنوان آژانس خبری پارس یا خبرگزاری پارس فعالیت خود را آغاز کرده و اکنون که در نودمین سال حیات خود به سر می‌برد، با گستره فعالیت ملی و بین‌المللی به عنوان یک رسانه برتر نقش آفرینی دارد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی هم اینک دارای ۳۱ مرکز در استان‌های کشور و ۲۷ دفتر در شهرهای مختلف ایران و همچنین در تعدادی دفتر در کشورهای خارجی بوده و با بهره مندی از شبکه گسترده خبرنگاران و نیز تجربه و ساختار حرفه ای، به رسانه مرجع در عرصه داخلی و خارجی تبدیل شده است.
خبرگزاری ایرنا، در بخش‌های مختلف فعالیت رسانه‌ای، فرآورده‌های متنوعی تولید و منتشر می کند و در استان اردبیل نیز هم قبل از استان شدن اردبیل فعالیت داشته و هم پس از تشکیل استان اردبیل در سال ۱۳۷۲، فعالیت خود را ادامه داده است.
به بهانه نودمین سال تاسیس خبرگزاری جمهوری اسلامی، میزگردی تخصصی با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران رسانه، در محل دفتر ایرنا در اردبیل برگزار شد تا در خصوص فعالیت این رسانه به گفت و گو بنشینیم.
دکتر حسین بشیری گیوی جامعه شناس و فعال رسانه‌ای، دکتر محمدباقر سپهری کارشناس، صاحب‌نظر و تحصیل کرده رشته مدیریت رسانه و اکبر نگاهی روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای باسابقه استان اردبیل میهمانان این میزگرد بودند.
دکتر حسین بشیری گیوی جامعه شناس و فعال رسانه‌ای در این میزگرد، با بیان این که دنیای معاصر، نیازمند زبان و رسانه معاصر است و رسانه‌های سنتی دیگر اعتبار و اهمیت خود را از دست داده‌اند، گفت: مراکز نظرسنجی و آینده پژوهی هم دیگر جایگاه قبلی خود را از دست داده‌اند.
وی افزود: امروزه شبکه‌های رسانه ای آنقدر در تئوری گیر کرده اند که از واقعیت‌های جامعه دور افتاده اند و در حالی که مردم به جامعه مدنی توجه دارند، رسانه‌های سنتی همچنان در مدار ایدئولوژیک گرفتار شده و سخنگوی حاکمیت شده اند.
بشیری گیوی: بزرگترین آسیب فعالیت رسانه‌های پرسابقه مثل ایرنا بروز شکاف بین رسانه رسمی و مخاطب است. این وضعیت به کاهش و حداقلی شدن شمار مخاطبان منجر شده است.
این صاحب نظر حوزه رسانه با اشاره به کاهش رسانه‌های مستقل و افزایش وابستگی رسانه‌ها به حکومت‌ها و در نتیجه فاصله افتادن بین جامعه مدنی و رسانه بیان کرد: امروزه رسانه‌های سنتی برای اندک جمعیتی خوراک تولید می کنند در حالی که نسل جدید و مخاطب امروزی ذائقه رسانه ای متفاوتی دارد و نسل زد به عنوان مخاطب امروزی رسانه، دارای زبان پست مدرن و افکار و سلیقه متفاوت است.
وی بزرگترین آسیب فعالیت رسانه‌های پرسابقه مثل ایرنا را بروز شکاف بین رسانه رسمی و مخاطب عنوان کرد و ادامه داد: این وضعیت به کاهش و حداقلی شدن شمار مخاطبان منجر شده و لازم است که با توجه به شرایط ایجاد شده، بازنگری راهبردی در فعالیت رسانه‌های رسمی انجام شود.
اکبر نگاهی روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای باسابقه استان اردبیل نیز در این میزگرد، مخاطبان و استفاده کنندگان را بزرگترین و مهمترین داشته و سرمایه یک رسانه عنوان کرد و گفت: اعتماد مردم و مخاطبان محور این سرمایه است.
وی با بیان این که اعتماد به هر رسانه از طریق راستگویی به دست می آید، افزود: خبرگزاری جمهوری اسلامی سه شعار صحت، سرعت و دقت را شعار حرفه ای خود تعیین کرده و بحث راستگویی و صحت که بیشترین نقش را در جلب و حفظ اعتماد دارد، در راس این راهبرد دقیق قرار دارد.
اکبر نگاهی: با تغییر دولت‌ها مدیران، روش کاری و سیاست‌های رسانه‌ای ایرنا تغییر یافته و نتوانسته برای جلب مخاطب فعالیت رسانه ای موثر داشته باشد و در هر دوره بخشی از مخاطبان خود را از دست داده است.
وی سرعت را لازمه کار رسانه در دنیای معاصر دانست و با تاکید بر ضرورت توجه به امر دقت در انتقال پیام و محتوای رسانه ای بیان کرد: اگر به موضوع دقت و سرعت هم توجه نشود، اعتماد مخاطب از دست خواهد رفت و یا مخدوش خواهد شد.
این فعال رسانه‌ای باسابقه استان اردبیل همچنین اظهار کرد: اگر عملکرد ایرنا را مرور کنیم، می بینیم که این رسانه در دو حاکمیت متفاوت فعالیت کرده و در هر دوره قبل و بعد از انقلاب، نگاه ایدئولوژیک بر آن حاکم بوده و مدیران رسانه هم نتوانسته‌اند از این نگاه ایدئولوژیکی کم کرده و به سمت حرفه‌ای گرایی بروند و به همین علت مدیران و سیاست گزاران این رسانه در جلب مخاطب توفیق چندانی نداشته‌اند.
وی اضافه کرد: همواره با تغییر دولت‌ها مدیران، روش کاری و سیاست های رسانه ای ایرنا تغییر یافته و این امر به حرکت سینوسی این رسانه در دوره های مختلف منجر شده و به همین علت، نتوانسته برای جلب مخاطب فعالیت رسانه ای موثر داشته باشد و در هر دوره بخشی از مخاطبان خود را از دست داده است هر چند که ممکن است مخاطبان جدیدی هم جذب کند.
نگاهی، نوسان فعالیت و تغییرات نوع نگاه رسانه ایرنا در دوره های مختلف را مهمترین آسیب این رسانه عنوان کرد و ادامه داد: ایرنا در دولت های مختلف نقش های مختلف ایفا کرده و علاوه بر این، در همه دولت ها مهمترین دغدغه ایرنا این بوده که اعتماد حاکمیت را جلب کند.
وی اضافه کرد: این امر موجب شده است که رسانه ایرنا به جای فعالیت حرفه ای و رسانه ای، به سمت کار تبلیغاتی برود و به همین نسبت از انعکاس واقعیت های جامعه که می تواند به جذب و ماندگاری مخاطب منجر شود، دور افتاده است.
این روزنامه‌نگار اردبیلی بیان کرد: امروزه با وجود رسانه‌های رقیب و فضاهای جدید کسب خبر، اطلاعات و خوراک رسانه‌ای، مردم دیگر رغبتی برای تبلیغات رسانه‌ها ندارند و هر لحظه اراده کنند، می توانند به اصل ماجرایی که به شکل تبلیغاتی در رسانه ای مانند ایرنا منتشر می شود، دست پیدا کنند و همین امر موجب شده است که از میزان اعتبار و اعتماد رسانه ایرنا کاسته شود.
وی تبلیغات غیر مستقیم را هنر رسانه ذکر و تاکید کرد: باید توجه داشت که امروزه مخاطب نسل جدید را نمی توان فریب داد و با تبلیغات مستقیم او را جذب کرد چرا که آنها هر تبلیغی را پس می زنند و خود انتخابگر شده‌اند و پاشنه آشیل رسانه‌های ما این است که تنها به تبلیغات مستقیم می پردازند.
نگاهی همچنین با بیان این که در دوره جدید فعالیت رسانه‌ها، هر گوشی و هر شهروند می‌تواند یک رسانه باشد، گفت: در چنین دوره‌ای که جذب و نگهداری هر یک مخاطب اهمیت زیادی دارد، همچنان ادبیات رسانه‌گریزی از جمله تعابیر «رسانه دشمن» و «بلندگوی دشمنان» مرسوم و جاری است و این نگاه ایدئولوژیک سنتی همچنان ادامه دارد.
اکبر نگاهی: امروزه مخاطب نسل جدید را نمی توان با تبلیغات مستقیم جذب کرد چرا که آنها خود انتخابگر شده‌اند و پاشنه آشیل رسانه‌های ما این است که تنها به تبلیغات مستقیم می پردازند.
وی حوزه رسانه را حوزه رقابت و مسابقه برای کسب اعتبار، اعتماد و جذب مخاطب دانست و افزود: امروزه تمام ابزارها و روش‌ها به سمت واقع‌گرایی و جلب اعتماد مردم حرکت می‌کند و مسابقه ظریفی در بین رسانه ها در این عرصه وجود دارد.
این فعال رسانه‌ای با سابقه استان اردبیل مردم را بزرگترین داشته و سرمایه یک بنگاه رسانه‌ای عنوان کرد و ادامه داد: حفظ این مردم در قالب مخاطب از طریق جلب اعتماد و تقویت اعتبار رسانه بسیار مهم است.
وی با اشاره به سلیقه متفاوت نسل جدید و انتخابگر بودن آنها در عرصه رسانه و استفاده از فضاهای اطلاعاتی و ارتباطی بیان کرد: در چنین فضایی، تنها مدیریت سنتی رسانه، اثرگذار و کارآمد نخواهد بود و باید علاوه بر تسلط بر روش‌های نوین مدیریت، همه فعالان و رده های کاری عرصه رسانه، «هنرمندِ رسانه» باشند و محتوای هنرمندانه برای جذب و حفظ مخاطب تولید و عرضه کنند.
دکتر محمدباقر سپهری کارشناس و تحصیل کرده رشته مدیریت رسانه نیز در این میزگرد، مخاطبان را هم در گذشته و هم در زمان حاضر مصرف کننده تولیدات رسانه ای عنوان کرد و گفت: در جامعه به رغم فراهم شدن زیرساخت‌های فرهنگی، بستر و فرهنگ استفاده از رسانه فراهم نشده و به همین علت در رسانه ها به خصوص رسانه‌های نوین، مخاطبان مصرف کننده هستند.
وی افزود: این مصرف کنندگی مخاطبان موجب شده است که جامعه ما با مشکلاتی مواجه شود و در واقع صرف مصرف کردن و استفاده از رسانه بدون فراهم شدن زیرساخت و بستر فرهنگی آن، با خودش مشکلاتی را به وجود آورده است.
این کارشناس حوزه رسانه با دسته بندی مخاطبان متنوع به مخاطبان عام و خاص، منفعل و فعال و نیز سرسخت و پذیرنده بیان کرد: در جامعه ایرانی همه انواع مخاطبان رسانه دیده می شود ولی غالب مخاطبان مصرف کننده هستند.
وی اظهار کرد: با این وجود گسترش رسانه‌های نوین و فضای مجازی و همه‌گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی موجب شده است که مخاطب امروز به «مخاطب‌کاربر» تغییر وضعیت دهد و به همین علت رسانه‌های جدید و شبکه‌های اجتماعی افراد را از حالت مخاطب منفعل به مخاطب فعال تبدیل کرده‌اند.
سپهری فعالیت حرفه ای خبرگزاری جمهوری اسلامی در چنین وضعیتی را کمی سخت خواند و اضافه کرد: در چنین شرایطی که جامعه دچار اغتشاش ذهنی شده، الزامات حضور موثر در دنیای جدید به ما تحمیل شده و چارچوب فعالیت رسانه‌ها نیز به هم ریخته و غیرشفاف شده است، رسانه ای مثل ایرنا باید خود را روزآمد کرده و مطابق شرایط زمان تغییر دهد.
محمدباقر سپهری: خبرگزاری ایرنا با تشکیلات ۹۰ ساله و تجربه کاری نزدیک یک قرن برای تداوم فعالیت حرفه‌ای و بقای موثر در عرصه رسانه، باید خود را به عنوان یک رسانه نوین و همگام با تغییرات بازتعریف کند.
وی اظهار کرد: هر چند که ما در جامعه حاکمیتی زندگی می‌کنیم و حکومت در تمام شئون و ارکان زندگی اجتماع و فردی ما نقش و اثر دارد و مردم مصرف کننده فرهنگ و کالاهای فرهنگی تولیدی حاکمیت هستند ولی فضای مجازی و گسترش شبکه‌های اجتماعی موجب شده است که این نقش حاکمیت کم رنگ شود و به همین علت رسانه‌های سنتی و خبرگزاری‌ها که در واقع بازوی رسانه‌ای حاکمیت هستند، در جذب و نگهداری مخاطبان و نیز اثرگذاری بر آنها دچار چالش اساسی شده‌اند.
این فعال رسانه با بیان این که رسانه رسمی یک قالب مشخص و فعالیت آن چارچوب خاص دارد، اما رسانه‌های نوین از اهمیت آن کاسته‌اند، گفت: خبرگزاری ایرنا با تشکیلات ۹۰ ساله و نیز تجربه کاری نزدیک یک قرن برای تداوم فعالیت حرفه‌ای و بقای موثر در عرصه رسانه، باید خود را به عنوان یک رسانه نوین و همگام با تغییرات بازتعریف کند.
وی تاکید کرد: رسانه ایرنا خودش در حفظ و از دست دادن مخاطب خود نقش دارد و به همین علت برای تداوم جذب، حفظ و اثرگذاری بر مخاطبان ایرنا باید برای آینده خود راهبرد تعیین کرده و ضمن آسیب‌شناسی و نقد روش کاری گذشته، راهبرد کلان فعالیت تدوین کند.
سپهری دولتی بودن ایرنا را اصلی‌ترین آسیب این رسانه عنوان کرد و افزود: دولتی بودن البته مزیتی هم دارد چرا که موجب تداوم فعالیت و سرپا ماندن یک رسانه می شود ولی در اصل به شدت آسیب‌زاست و کارکرد آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی اضافه کرد: امروز همه رسانه‌ها ایدئولوژیک هستند اما ایرنا با ایدئولوژی متفاوت فعالیت می‌کند و در دولت‌های مختلف نقش‌های متفاوت و گاها متضاد بر عهده می‌گیرد و عملا وابسته به دولت و دلبسته حاکمیت است و این امر موجب شده است که در وضعیت حیرانی و سرگردانی بماند و نتواند تعادلی بین مردم، دولت و حاکمیت ایجاد کند و هنوز نمی‌داند که کدام یک از اینها برایش اولویت دارد.
این تحصیل‌کرده مدیریت رسانه بیان کرد: به نظر می‌رسد که ایرنا فقدان گفتمان رسانه‌ای مشخص است و بررسی محتواهای تولید شده توسط ایرنا نشان می‌دهد که کلید واژه‌ها و جملاتی که مشخص کننده گفتمان رسانه ای مشخص با یکرنگی و یکسانی باشد، ندارد و حتی در استان‌های مختلف و در تهران زبان، گفتمان و ادبیات متفاوتی دارد و فعالیت آن مبتنی بر ابتکار و ادبیات خبرنگاران و مدیران این رسانه است.
سپهری با پیشنهاد تشکیل شورای اندیشه‌ورز و اتاق فکر برای ایرنا در سطح استانی و ملی با ماموریت مشخص گفت: ایرنا برای همگامی با تغییرات رسانه در جهان معاصر باید به طور مستمر از متخصصان رسانه، نظر و ایده جدید بگردد و با نقد و نظر صاحبان امر حوزه رسانه، خود را با اقتضائات دنیای فعالیت رسانه‌ای معاصر همگام کند.
وی اضافه کرد: به نظر من ایرنا فاقد تئوری فعالیت رسانه‌ای است و هنوز نمی‌داند که باید به چه چیزی وفادار باشد، چه قدر شفافیت به خرج دهد و در چه چارچوب مشخصی فعالیت کند.
این صاحب‌نظر عرصه رسانه همچنین با اشاره به لزوم توجه جدی ایرنا به سبک‌های نوین نگارش خبر و تولید محتواهای رسانه‌ای گفت: امروزه رسانه‌های نوین در حال تولید محصولات خلاصه و کوتاه، کپسولی و ترویج شکل مینی‌مال فرآورده‌های رسانه‌ای هستند چرا که اینها الزامات زندگی در جهان معاصر است و ایرنا هم باید خود را با این تغییرات همگام کند.
محمدباقر سپهری: تشکیل شورای اندیشه‌ورز و اتاق فکر برای ایرنا در سطح استانی و ملی با ماموریت مشخص ضروری است. ایرنا برای همگامی با تغییرات عرصه رسانه باید دنبال ایده جدید بگردد و خود را با اقتضائات دنیای فعالیت رسانه‌ای معاصر همگام کند.
وی با بیان این که سبک‌های نوین نگارش رسانه‌ای که همراه با ذوق و هنر و آموزش مستمر باشد، لازمه فعالیت رسانه‌ای در دنیای معاصر است، اظهار کرد: بر این اساس لازم است که ایرنا برای تحقق این هدف سبک‌های نوین خبری را در عمل به کار گیرد و ضمن توجه به تولید محتواهای خلاصه، کوتاه همراه با مولتی مدیا، به تحولات فضاهای رسانه‌ای رقبا هم توجه کند تا در میدان رقابت با آنها عقب نیفتد.
سپهری دولتی بودن را عامل ضعف و آسیب رسانه ایرنا دانست و بیان کرد: برای جبران این ضعف و آسیب لازم است که این رسانه از شکل سخنگو و بلندگوی دولت بودن خارج شده و با دور شدن از کانون‌های قدرت، به سمت حرفه‌ای گرایی ادامه مسیر دهد.
حسین بشیری گیوی جامعه شناس و فعال رسانه در ادامه این میزگرد بیان کرد: تولیدات فرهنگی و رسانه‌ای غالبا از متن جامعه مدنی بر می خیزد و حاکمیت کمترین تولیدات فرهنگی را دارد و به همین علت، یک خواسته عمومی می تواند زیربنای یک اقدام فرهنگی و رسانه‌ای باشد.
وی با بیان این که رسانه باید ۲۰ سال از جامعه خود جلو بوده و گفتمان ساز باشد، اظهار کرد: امروزه دیگر مرجعیت و انحصار خبری از بین رفته و دیگر اوضاع مثل قبل نیست و به همین علت، گفتگوی مرجع‌ها گفتمان ایجاد می کند.
اکبر نگاهی فعال رسانه ای باسابقه استان اردبیل کار رسانه را فعالیتی فرهنگی دانست و با اشاره به اثرگذاری و اولویت فرهنگ بر سیاست در مشرق زمین گفت: فعالیت رسانه‌های ما مبتنی بر فرهنگ مشرق زمین است و از فرهنگ بومی، عرفی و دینی ما نشات گرفته و اثر پذیرفته است و رسانه نیز اثر متقابل بر فرهنگ بومی، دینی و عرفی دارد و به همین خاطر، گاهی فعالیت فرهنگی و به خصوص فعالیت رسانه‌ای به عنوان یک تهدید معرفی شده و همین امر مسبب آسیب جامعه و عقب ماندگی رسانه‌ای می‌شود.
وی بیان کرد: ما در کار رسانه‌ای تاکنون نتوانسته‌ایم به ادبیات مشترک و بومی برسیم و به همین علت در تربیت نیروی انسانی متخصص و اثرگذار این عرصه هم توفیق کمتری داشته‌ایم و معتقدم تا وقتی کار را به نیروی انسانی متخصص نسپاریم، باز آسیب بیشتری خواهیم دید.
نگاهی افزود: نگرش غالب در رسانه‌های ما نگرش تدافعی و حذفی است و همین نگاه در همه مقوله‌های فرهنگی دیده می‌شود و به همین علت ما در فعالیت رسانه‌ای بیشتر دچار سانسور و خودسانسوری می‌شویم و ادامه این روند هم موجب از دست رفتن مخاطب و اعتبار رسانه می‌شود.
وی با تاکید بر ضرورت گفتمان سازی در عرصه رسانه و توجه به نظر کارشناسان اظهار کرد: برای تحقق این هدف، شناسایی ذائقه مخاطب بسیار اهمیت دارد و بر این اساس خرگزاری ایرنا، باید با شناسایی و نیازسنجی مخاطبان رسانه خود، محتوای کپسولی، ساده، کوتاه و هنرمندانه و توام با محتوای غنی و با استفاده از روش‌ها و ابزارهای نوین مولتی مدیا تولید و عرضه کند.
این صاحب نظر رسانه استان اردبیل همچنین دولتی بودن کامل را آسیبی برای خبرگزاری ایرنا عنوان کرد و ادامه داد: البته دولتی بودن مزایایی هم دارد که مهمترین مزیت آن، رسمیت داشتن، اعتبار داشتن و اتکا و دسترسی به منابع دست اول و رسمی است و این مرجعیت رسمی ایرنا باید حفظ و حتی تقویت شود و لازمه این کار هم دولتی بودن ایرناست.
وی تاکید کرد: ایرنا باید از حالت سنتی خارج شده و تبدیل به رسانه غیردولتی، غیرحاکمیتی و مستقل شده و از نیروهای جوان مسلح به فناوری و دانش روز و بهره‌مند شده و از افراد دارای ذوق هنری و تخصص بالا استفاده کند.
محمدباقر سپهری نیز دولتی بودن را مهمترین آسیب خبرگزاری ایرنا عنوان کرد و گفت: این امر قدرت مانور را از این رسانه گرفته و به همین علت، فعالیت‌های تخصصی آن ابتر مانده است.
وی با تاکید بر لزوم تقویت سرمایه اجتماعی ایرنا و توجه به اعتبار این رسانه و جلب اعتماد مخاطب و حفظ مرجعیت خبری افزود: اعتبار، اعتماد، مرجعیت و مشارکت اصلی ترین سرمایه اجتماعی یک رسانه محسوب می‌شود و ایرنا باید در تقویت و حفظ این مقوله‌ها بیشتر تلاش کند.
سپهری خواستار حرکت ایرنا به سمت حرفه‌ای گرایی و استفاده از افراد متخصص و صاحب نظر شد و بیان کرد: این رسانه در کنار این اهداف، باید حضور موثر و جدی در شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی و بسترهای نوین رسانه‌ای داشته باشد چرا که امروزه مخاطبان سنتی به شدت کم شده‌اند و اغلب مخاطبان به سمت این فضاها سوق پیدا کرده‌اند.
وی استفاده از ظرفیت مولتی‌مدیا را برای ایرنا بسیار مهم خواند و اضافه کرد: تولیدات ایرنا باید از سمت محتوای مکتوب و جملات و کلمات، به سمت عکس، فیلم، اینفوگرافی و موشن گرافی با حداقل‌ترین حجم و زمان سوق پیدا کند.
این صاحب نظر عرصه رسانه همچنین با تاکید بر ضرورت طرح مباحث جدی و موضوعات مبتلا به جامعه در رسانه ایرنا گفت: اگر مسائل مهم جامعه و مردم در رسانه ایرنا منعکس نشود و این رسانه صرفا دولت و حاکمیت‌محور باشد، با ریزش جدی مخاطبان رو به رو خواهد شد.
منبع
