هم‌اندیشی ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی در مشهد برگزار شد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی و به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در اجلاس دو روزه چهارمین و پنجمین هم‌اندیشی صاحب‌نظران علوم اسلامی پیرامون توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی و ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی که در تالار همایش ولایت برگزار گردید، شرکت‌کنندگان در دو نوبت صبح و عصر به ارائه پیشنهاد، همفکری و مباحثه پیرامون «صورت‌بندی روش‌‌سازی علوم اسلامی»، «ابعاد و انواع روش‌های کاربردی‌سازی»، «فرایندهای تبدیل معارف اسلامی به کاربست‌ها»، «فناوری تبدیل معارف اسلامی به کاربست‌ها»، «ظرفیت‌های داده‌کاوی و هوش مصنوعی در علوم اسلامی»، «صورت‌بندی چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» و «آینده هوش مصنوعی و راهبردهای بکارگیری در علوم اسلامی» پرداختند. 

اساتید حاضر در روز نخست این نشست، ضمن تأکید بر بسنده نکردن به منابع سنتی در فرآیند کاربردی‌سازی علوم اسلامی و ترویج جریان فقه معاصر با توجه به اقتضائات آن، به لزوم روزآمد شدن فناوری کاربردی‌سازی علوم اسلامی و توجه به فناوری‌های نو اشاره و تصریح کردند فناوری‌های سنتی به فناوری‌های نو تبدیل یافته که  ماهیت رقومی(کمی) دارند، انعطاف‌پذیر و الگوریتم‌پذیر هستند و از سرعت بالاتری (در حد همزمانی) برخوردار هستند و بر این اساس، فناوری‌های جدید، قدرت ایجاد استبداد دارند یعنی اگر در الگوریتم آنها عمل نکنیم، نمی‌توانیم خروجی دریافت کنیم، از این‌رو با خطر قرار گرفتن در انحصار فناوری‌های نو مواجه هستیم. 

ضرورت واقع‌گرایی در مواجهه با هوش مصنوعی

در دومین روز نشست نیز متخصصان برجسته علوم اسلامی در حوزه‌های روش‌شناسی و هوش مصنوعی، با اشاره به لزوم پرهیز از اظهارنظر قطعی یا اغراق درباره ظرفیت‌های هوش مصنوعی و نیز توجه به آینده هوش مصنوعی و برنامه‌ریزی برای آن، هوش مصنوعی را در تحول نظام آموزش، پژوهش و تبلیغ، ایجاد ساحت‌های جدیدی از مسائل نو و بین رشته‌ای و آشتی فلسفه و اخلاق با مشکلات جامعه مؤثر دانستند. 

در ادامه این نشست، ماهیت، مبانی، ظرفیت‌ها، چالش‌ها، راهبردها، آینده و تأثیرات هوش مصنوعی در برخی موضوعات، به شرح اجمالی زیر مورد بحث قرار گرفت. 

ماهیت محورهایی مانند اینکه باید هوش مصنوعی را صرفاً یک فناوری جدید دانست یا یک دوره تمدنی جدید، شناخت ماهیت هوش مصنوعی در بستر زیست بومی که ایجاد کرده است و توجه به ویژگی‌های هوش مصنوعی همچون رقومی و ماژولار بودن (که اتصال و یکپارچگی اطلاعات را فراهم می کند) در بررسی ماهوی هوش مصنوعی طرح شد، همچنین مبانی هوش مصنوعی در دو بخش انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی نقد و بررسی شد.

حل مسءله، اصلاح، مدلسازی، توصیف داده‌ها، بازنویسی مجدد علم، ترکیب علم، ترجمه، آموزش، طرح‌ریزی و … به عنوان قابلیت‌های عام (فراتر از علوم اسلامی) و نگاه فرایندی به دانش پیشینی، واسط شدن برای به‌کارگیری فقه در جامعه و … به عنوان قابلیت‌های اختصاصی و دخالت در روش، موضوع و کاربست علم، به عنوان قابلیت‌های علمی هوش مصنوعی مطرح شد.

در زمینه چالش‌های عمومی نیز چالش‌های اخلاقی (مثل عدم رعایت حریم خصوصی، عدم مسئولیت‌پذیری، عدم شفافیت در تصمیم)، چالش‌های فرهنگی (مانند قلب هویت، اختلال ارزش، انسداد خلاقیت، تغییر آداب و رسوم و خروج انسان از طبیعت خود)، چالش ‌های اجتماعی مانند تغییر روابط اجتماعی، خودمختاری، کاهش تعاملات اجتماعی و کنترل جنبش‌ها)، چالش‌های اقتصادی، چالش‌های علمی (مانند تبدیل کشف معنا به ساخت معنا، تحول در مرجعیت علمی، اختلال در معانی، سطحی شدن درک) و چالش‌های فنی (مانند عدم قابلیت اعتماد، تفسیرپذیری، اختلال در امنیت داده‌ها) مورد بحث قرار گرفت. وسعت غیرمتعارف در فهم عرفی، از بین بردن جزمیت فقیه، نادرستی و سوگیری اطلاعات و حذف یا تضعیف مرجعیت علما به عنوان چالش‌های خاص علوم اسلامی مطرح شد.

مشخص کردن هدف از پرداختن به هوش مصنوعی، تعیین نبایسته‌های خود (مانند عدم استیلای ماشین و عدم اضرار و …)، تفکیک استفاده مفید از استفاده مضر، ایجاد اقتدار دیجیتال به عنوان یک سیاست، ایجاد دانش‌های بین رشته‌ای، تقویت متخصصان بین رشته‌ای، ایجاد تیم‌های مشترک از همه دانش‌ها برای بررسی مسائل از زوایای مختلف، ایجاد هلدینگ تجمیع داده‌ها نیز راهبردها و اصول پیشنهادی حاضران در این نشست تخصصی بود. 

یادآور می‌شود «روش‌های کاربردی‌سازی»، «تدوین مسائل کاربردی» و «به‌کارگیری هوش مصنوعی در علوم اسلامی» عناوین مورد بحث در پیش نشست‌های این اجلاسیه بوده و موضوعاتی چون «شبکه نیازهای مرتبط با علوم اسلامی»، «سطوح و گونه‌های پاسخگویی علوم اسلامی به نیازهای معاصر»، «مدل‌سازی برای روش‌های شناسایی و حل مسئله»، «جایگاه نیازهای کاربردی در درختواره علوم اسلامی» و «چیستی روش و قلمرو روش‌شناسی در علوم اسلامی» نیز، در نشست‌های گذشته با عنوان یکشنبه‌های روش، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

سلسله هم‌اندیشی‌های توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، با هدف ارتقای هم‌افزایی میان دانشوران علوم و مطالعات اسلامی در مسیر تقویت و ترویج گفتمان توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی برای پاسخ به نیازها و الزامات و چالش‌های آن و پیش‌بینی وضعیت، روندها و تحولات آینده علمی و اجتماعی اثرگذار بر توانمندی و توسعه علوم و مطالعات اسلامی، به همت علمی ـ اجرایی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با پیشگامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی و مشارکت حوزه علمیه خراسان(معاونت علمی)، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه(معاونت پژوهش) و مرکز خدمات حوزه‌های علمیه(با پیشگامی مرکز خدمات خراسان) طرح‌ریزی و اجرا می‌شود.

انتهای پیام