بی‌ بی‌ سی فارسی و ۷۸ درصد مجیزگویی ملکه

چند روزی می‌شود که رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان به ویژه بی بی سی تمام توجه خود را روی پوشش اخبار مرتبط با درگذشت ملکه، انتقال قدرت و نمایش نهاد سلطنت در انگلیس متمرکز کرده‌اند و با تکنیک «برجسته‌سازی»، مخاطبان فارسی‌زبان خود را به تمرکز بر رویداد و موضوعی ترغیب می‌کنند که در عالم واقع برایشان اهمیت و کارکردی ندارد.

بی بی سی نمی‌گوید اگر نهاد سلطنت دستگاهی تشریفاتی در انگلیس است چطور توانسته این کشور را از «تلاطم روزگار به ساحل ثبات» برساند؟

بی‌ بی‌ سی با استفاده از برجسته‌سازی به عنوان یکی از تکنیک‌های مهم عملیات روانی، موضوعی چون انتقال قدرت در انگلیس را که از نگاه این رسانه باید برای مخاطب فارسی‌زبان هم اولویت داشته باشد، به کرات در معرض دید قرار داد و از این طریق دستور کار تغییر جهت ذهنی و به‌هم‌ریزی نظام اولویت‌بندی موضوع‌های اساسی را در ذهن مخاطبان پیش برد.

موقوفه رسانه‌ای برای نهاد سلطنت انگلستان

کانال تلگرامی بی بی سی فارسی از لحظه اعلام خبر درگذشت ملکه الیزابت دوم در ساعت ۲۲ و۱۶ دقیقه پنجشنبه ۱۷ شهریور تا ساعت ۲۲ و ۱۶ دقیقه روز شنبه ۱۹ شهریورماه، ۶۴ گزارش در ارتباط با درگذشت ملکه و انتقال پادشاهی به فرزندش منتشر کرد. این در حالی است که در این بازه زمانی در مجموع ۸۲ پُست در این کانال بارگذاری شد. به عبارتی این رسانه انگلیسی در بازه زمانی ۴۸ ساعته از درگذشت ملکه، ۷۸ درصد از محتوای تولیدی خود را به تحولات جدید پادشاهی بریتانیا اختصاص داد.

 این رسانه انگلیسی از این میزان گزارش، دست کم ۱۳ عنوان را  به تمجید مستقیم و مطلق از ملکه اختصاص داد. ۱۲ گزارش ضمن بازتاب خبرهایی چون لغو مسابقات فوتبال، لغو اعتصاب سیستم حمل و نقل و پست به «حرمت ملکه»، نواختن ناقوس کلیساها «به احترام ملکه» و ادای احترام چهره‌های سیاسی در جهان، باز هم در بطن خود دستور کار تصویرسازی باشکوه از الیزابت دوم و سلطنتش را پیش برد.

بی بی سی از عملکرد لندن در قبال ایران، به ویژه در مورد کودتای ۲۸ مرداد  و غارت نفت در دهه ۳۰ چیزی منتشر نکرد همانند نقش الیزابت دوم در کشتارهای منطقه از افغانستان و یمن تا سوریه و بمباران شیمیایی عراق

در این میان، ۱۰ خبر در ارتباط با برنامه‌ها و تشریفات مراسم خاک‌سپاری انتشار یافت. ۲۶ عنوان گزارش خبری از درگذشت ملکه و انتقال پادشاهی به چارلز منتشر شد و ۳ گزارش به معرفی پادشاه جدید و همسر او و تبیین مسیر انگلیس تحت پادشاهی چارلز اختصاص یافت.

تصویرسازی مطلقا باشکوه از ملکه و دستگاه سلطنت انگلیس

زندگی نامه الیزابت، کارنامه «خدمات» او و آینده نهاد پادشاهی در این کشور، محتوای گزارش‌های پرتعداد بی بی سی در بازه زمانی مورد نظر بود.

این رسانه در گزارشی که قاب‌هایی از زندگی مکه را به تصویر می‌کشید، «احساس مسئولیت شدید» و «عزم راسخ او برای وقف زندگی‌اش برای تاج و تخت و مردمش» را از ویژگی‌های ملکه الیزابت دوم در دوران طولانی سلطنتش دانست و «توفیق» او در حفظ سلطنت در چنین دوران پرتلاطمی را «شایان توجه» خواند.

این رسانه با برجسته‌سازی توصیفات چهره‌ها و مقام‌های سیاسی از سراسر جهان در مورد ملکه، تلاش کرد شمایلی رتوش شده و محبوب از او به تصویر بکشد و از ادای احترام به «ملکه‌ای خوش قلب» بگوید که درگذشته و لحظه‌ای را آفریده که «تاریخ  در آن می‌ایستد».

 بر این مبنا ملکه با ویژگی‌هایی چون «وظیفه شناسی عمیق و استقامت»، «حس شوخ طبعی و محبت»، «دارای حس دوستی سخاوتمندانه»، «عزم پایدار» و «نماد انسانیت و وطن دوستی» به مخاطبان معرفی شد؛ چهره‌ای سیاسی با «شخصیت باثبات و خردمند»، «خستگی‌ناپذیر»، «باوقار»، «با شهامت و ایثار»، «مهربان»، «وظیفه‌شناس»، «باتجربه»، «مسئولیت‌پذیر» و … که طی ۷۰ سال زندگی خود را «وقف مردم و مخاطبانش در سراسر دنیا» کرد و  انگلیس را «از تلاطم روزگار به ساحل ثبات» رساند.

در میان علامت سوال‌هایی که ممکن است پیش روی این توصیفات قرار بگیرد یکی برجسته‌تر است؛ اینکه اگر نهاد سلطنت دستگاهی تشریفاتی در انگلیس است چطور توانسته این کشور را از تلاطم روزگار به ساحل ثبات برساند؟

بی بی سی فارسی تکنیک تحریف را در قبال انعکاس رویکرد جمهوریخواهان انگلیسی و مخالفان نهاد سلطنت یا سرکوب‌های ایرلند به کار برده و کوشیده در ارتباط با مرگ ملکه، به جای پاسخ‌گویی روشن در خصوص این مسائل سیاسی و تاریخی، مسیر خود را از تکریم الیزابت دوم به هیچ وجه منحرف نسازد

مصادره به مطلوب رخدادهای چالشی سلطنت الیزابت دوم؛ از سرکوب‌ ایرلندی‌ها تا کودتا در ایران و کشتار در خاورمیانه

تجلیل از زندگی و خدمات ملکه در بی بی سی فارسی در حالی صورت گرفت که این رسانه موضوعات چالش‌برانگیزی چون مرگ دایانا عروس پیشین ملکه یعنی همسر سابق  شاه کنونی را نادیده گرفت و در جایی که مجبور شد به آن اشاره کند، با بهره‌گیری از تکنیک «تحریف» این رخداد را هم به بهانه‌ای برای تمجید از او بدل کرد و از ملکه‌ای سخن گفت که برای حفاظت از آرامش روحی نوه‌هایش، روزهای پس از مرگ دایانا را در کاخ سلطنتی گذراند و در آخر با یک سخنرانی خردورزانه، کشتی سلطنت را از بحران گذراند.

این رسانه، در گزارشی اینچنین به توجیه رفتار ملکه پرداخت و آورد: «این حادثه پایه‌های سلطنت را لرزاند و شخص ملکه به خاطر آن به شکل غیر معمولی مورد انتقاد قرار گرفت. بسیاری از منتقدانش به این نکته بی‌توجه بودند که ملکه به نسلی دیگر تعلق داشت. هم‌نسلان او اهل نشان دادن ناراحتی شدید و عزاداری در انظار عمومی نبودند… ملکه احساس می‌کرد که در این وضعیت، به‌عنوان یک مادربزرگ دلسوز وظیفه دارد در خلوت و در محیطی خانوادگی پسران دایانا را آرام کند. او نهایتا در یک پیام زنده نسبت به عروس سابقش ادای احترام کرد و متعهد شد که در جهت تطبیق بیشتر سلطنت با شرایط روز گام بردارد.»

بی بی سی فارسی همین تکنیک تحریف را در قبال انعکاس رویکرد جمهوریخواهان انگلیسی و مخالفان نهاد سلطنت یا سرکوب‌های ایرلند به کار برده و کوشیده در ارتباط با مرگ ملکه، به جای پاسخ‌گویی روشن در خصوص این مسائل سیاسی و تاریخی، مسیر خود را از تکریم الیزابت دوم به هیچ وجه منحرف نسازد.

این شیوه را بی بی سی در روایت از بسیاری از ماجراهای چالش‌برانگیز دوره سلطنت ملکه به کار بست و تلاش کرد ازمیان گرد و غبارهای رخدادهای چالشی، تصویری ققنوس‌وار و باشکوه از ملکه به تصویر بکشد؛ ملکه‌ای که بحران را مدیریت کرده و در همه این تلاطم‌ها «نقطه‌ای ثابت» و قابل اتکا بود؛ چنین بود بازتاب بحران سوئز، چالش ملکه با مارگارت تاچر، جدایی چارلز از دایانا، آتش‌سوزی کاخ وینزور به عنوان نماد بارز مشکلات دربار و … در رسانه‌ای که ادعا می‌کند بی‌طرف است.

بی بی سی فارسی در حالی تلاش کرد تصویری بی نقص و باشکوه از دوره سلطنت الیزابت ارائه کند که از انتقادات گسترده‌ای که در مورد عملکرد حکومت تحت امر او طی ۷۰ سال وجود دارد سخنی به میان نیاورد. سفر سال  ۱۳۳۹ ملکه به ایران در دو گزارش  مجزا در این کانال یادآوری شد، ولی بی بی سی از عملکرد انگلیس در قبال ایران، به ویژه در مورد کودتای ۲۸ مرداد  و غارت نفت کشورمان در دهه ۳۰ چیزی منتشر نکرد همانند نقش الیزابت دوم در کشتارهای منطقه از افغانستان و یمن تا سوریه و بمباران شیمیایی عراق.