نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
بیستمین نمایشگاه قرآن و عترت اصفهان نیز با همه فراز و فرودها، نقاط قوت و ضعف، شگفتانه‌ها و خلأهایش به پایان رسید و اکنون، وقت آن است تا به بازخوانی کم‌وکیف برگزاری این رویداد پرداخته شود؛ باشد که مرور این تجربه به برگزاری هر چه بهتر و باشکوه‌تر آن در دوره‌های بعدی کمک کند. بر این اساس، خبرنگار ایکنا از اصفهان به سراغ فرخنده کریم‌زاده، ناظر تخصصی نمایشگاه قرآن و عترت اصفهان رفته است که امسال برای سومین سال پیاپی، این مسئولیت را بر عهده داشت تا دیدگاهش را در خصوص کم‌وکیف برگزاری نمایشگاه جویا شود. در ادامه، متن این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
ایکنا ـ در جایگاه ناظر تخصصی نمایشگاه قرآن و عترت اصفهان، ارزیابی‌تان از بیستمین دوره نمایشگاه در همه ابعاد و جوانب آن چیست؟
امروز نمایشگاه قرآن در شهر اصفهان، شهری که از دیرباز بستر فعالیت‌های قرآن و عترت بوده است، در موقعیتی قرار گرفته که خانواده‌های قرآنی نیز از آن انتظاراتی دارند؛ برای مثال فعالان قرآنی که از دیگر شهرستان‌ها در این نمایشگاه حضور یافتند و از آن دیدن کردند، بدون استثنا انتظار محتوای غنی‌تری از نمایشگاه قرآن داشتند که انتظار بجایی نیز بود؛ زیرا نمایشگاه قرآن نباید فقط مکانی با تصاویر و ظاهر قرآنی باشد؛ اگر مؤسسه‌ای در نمایشگاه غرفه دارد، حداقل باید چند برگه برای معرفی فعالیت‌های خود تهیه و عرضه کند؛ برای نمونه مؤسسه‌های هنری که در نمایشگاه حضور داشتند، فقط چند تابلو در غرفه خود نصب کرده بودند، بدون اینکه مخاطب بداند این تابلوها چیست.
غرفهها باید محتوایی برای معرفی تابلوهای نقاشی یا خطاطی تهیه می‌کردند تا مخاطب حداقل با نوع محتوایی که در حال ارائه بود، آشنا می‌شد و انگیزه بیشتری برای حضور در نمایشگاه پیدا می‌کرد. یادگیری نکات خاصی از نمایشگاه یا علاقه‌مندشدن مخاطبان به عرصه‌های هنری یا قرآنی در نمایشگاه می‌تواند بسیار جذاب باشد. مخاطبان نمایشگاه می‌توانند به هنری که ارائه می‌شود، علاقه‌مند و پس از خروج از این محیط، به یکی از شاخه‌های هنری مرتبط با قرآن و عترت وارد شوند. این نکته، هدفگذاری نمایشگاه قرآن بوده و هست؛ ولی آیا خود شما در جایگاه گزارشگر خبرگزاری قرآنی، چنین چیزی را شاهد بودید؟
امسال به‌مراتب قوی‌تر از سال‌های گذشته، افرادی را برای بازدید از نمایشگاه دعوت کردم؛ به‌طوری که هر شب وقتی به نمایشگاه می‌آمدم، افرادی را از طیف‌های مختلف اجتماعی در جایگاه مهمان، همراه خود به نمایشگاه می‌آوردم تا از آن دیدن کنند یا از افرادی که در حال بازدید از نمایشگاه بودند، می‌خواستم تا نظرشان را به‌طور مختصر و مفید درباره آن بگویند. برایم جالب است که تقریباً همه مخاطبان نسبت به بعضی از غرفهها نظر بسیار مساعدی داشتند و از آن‌ها تعریف می‌کردند که به معنای موفقیت عملکرد آن غرفه است. در آیین اختتامیه نمایشگاه نیز غرفه‌های شایسته معرفی شدند که برای سنجش آن‌ها ملاک‌هایی مانند پرمخاطب بودن، خوش‌محتوا بودن، خوش‌جذب بودن و ارتباط‌گرفتن با مخاطب در نظر گرفته شد که از میان 100 غرفه نمایشگاه، 30 غرفه برگزیده شدند؛ بنابراین لازم است در این مسیر فرهنگ‌سازی صورت گیرد.
در سال‌های متمادی از مسئولان برگزاری نمایشگاه تقاضا کردیم که برای برپایی آن محتوا ارائه دهند. محتوای جدید باید بلافاصله بعد از برگزاری یک دوره، برای دوره بعدی ارائه شود، نه اینکه دو هفته مانده به برگزاری نمایشگاه به فکر ایده جدید باشیم. کسانی که در این دوره شرکت کردند، اگر قصد شرکت در دوره بعدی را هم دارند، می‌توانند ایده و محتوای جدید خود را سازماندهی کنند و در دوره بعدی به‌کار بگیرند؛ اگر هم قصد شرکت در دوره بعدی را ندارند، می‌توانند تجربه یا ایده خود را به دیگرانی که قصد شرکت در دوره بعدی را دارند، ارائه دهند. درواقع به ستادی دائمی برای نمایشگاه قرآن و عترت اصفهان نیاز داریم تا در طول سال، در این عرصه جست‌وجو و تحقیق انجام دهد.
امسال برای اولین بار در 20 سال گذشته، نمایشگاه قرآن اصفهان گوشه چشمی به بانوان قرآنی نشان داد و از آن‌ها دعوت کرد تا شبی را به‌طور ویژه در نمایشگاه حضور داشته باشند. ما نمی‌توانستیم خانواده‌ها را تفکیک و فقط بانوان را به نمایشگاه دعوت کنیم، حقیقتاً نمایشگاه چنین ظرفیتی ندارد و از ابتدا می‌دانستیم که آقایان نیز حضور دارند؛ بنابراین با رویکردی متفاوت این محفل را برگزار و آن را «یک شب با ستارگان» نام‌گذاری کردیم؛ زیرا در این شهر ستاره‌بانوی قرآنی زیاد داریم. رویکرد ما قرائت آوایی، هنر قرآنی و خدمت به نیازمندان از منظر قرآن بود که در این زمینه، بانوی پزشکی را دعوت کردیم که هزینه تحصیل بیش از 40 کودک بدسرپرست را برعهده دارد و هفته‌ای یک بار از آن‌ها برای حضور در برنامه‌ای قرآنی دعوت می‌کند. این نرم‌ترین، راحت‌ترین و آسان‌ترین روشی است که می‌توان با آن افراد را برای عمل به قرآن دعوت کرد.
ما این تصویر را در شبی که به بانوان اختصاص داشت، ارائه کردیم؛ ولی متأسفانه هیچ رسانه یا منبعی این رویداد را انعکاس نداد و هیچ مسئولی نیز در این رویداد شرکت نکرد؛ به معنای واقعی ما باز هم در آن شب دیده نشدیم. دیده‌شدن اهمیت ندارد، بلکه مسئله مهم انعکاس و تکثیر چنین رویدادهایی است؛ چرا که وظیفه و هدف نمایشگاه قرآن همین انعکاس و تکثیر تصاویر عملی و زندگی‌سازی است که در طول زندگی روزمره می‌توانیم از طریق انس با قرآن و اهل بیت(ع) داشته باشیم.
ایکنا ـ اطلاع‌رسانی در خصوص این برنامه به چه صورت انجام شد؟
روزی سه همایش در سالن همایش‌های نمایشگاه برگزار می‌شد؛ ولی باز هم کسی از آن‌ها اطلاع نداشت، در حالی که همه این رویدادها از پیش برنامه‌ریزی و زمان‌بندی شده است و می‌توان آن‌ها را در قالب جدولی در خود نمایشگاه و حتی در سطح شهر اطلاع‌رسانی کرد. این کار واقعاً سخت نیست و ما فضای زیادی در سطح شهر داریم که بتوان به این کار اختصاص داد.
از طرف دیگر، امسال برای سومین بار، پیش از نمایشگاه از دست‌اندرکاران پرسیدم که «آیا شماره و عنوان غرفهها آماده است؟» و آن‌ها پاسخ مثبت دادند؛ ولی آیا شما چنین چیزی می‌بینید؟ در نمایشگاه روشن‌دشت تابلوهایی با شماره و عنوان غرفهها تهیه شده بود که بیشتر شبیه معما بود و حتی وقتی وارد نمایشگاه می‌شدیم، بعضی از غرفهها جابجا شده بود.
به نظرم تهیه چیزی که نشان دهد کدام غرفه کجای نمایشگاه است، آن هم در حالی که همه غرفهها نام و شماره دارند، کار واقعاً سختی نیست؛ حتی می‌توان در حد یک عبارت، زیر عنوان هر غرفه در یک تابلو، فعالیت غرفهها را توضیح داد. ارائه چنین چیزی به مخاطب نمایشگاه کمک می‌کند تا محتوای مورد پسندی را که در جست‌وجوی آن به نمایشگاه آمده است، به آسانی پیدا یا انتخاب کند.
ایکنا ـ این کار را چه کسی باید انجام دهد؟ متولی نمایشگاه قرآن اصفهان کدام نهاد است؟
هرگاه اولین متصدی نمایشگاه را پیدا کردید، می‌توانیم به این سؤال پاسخ دهیم. به نظر می‌رسد که ما با مثلثی متشکل از اضلاع غرفه‌داران و مسئولان نمایشگاه، معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مواجهیم که این سه ضلع نیز با دیگر سازمان‌ها و نهادها مرتبط می‌شوند. ساماندهی نمایشگاه واقعاً باید جدی گرفته شود. در طول سه سال گذشته، به وضوح از این مشکل رنج می‌بریم. دائم می‌گوییم که نمایشگاه را جذاب‌تر و محتوای آن را قوی‌تر و منضبط‌تر کنید؛ ولی هنوز هم وضعیت فرقی نکرده است.
جای خالی چند بانی توانمند و قدرتمند در نمایشگاه احساس می‌شود. قصد جسارت به مسئولان نمایشگاه را ندارم؛ معتقدم وقتی برنامه‌ای برای قرآن اجرا می‌شود، هر کس هر تلاش اندکی هم که در این راستا داشته باشد، خادم قرآن است؛ ولی اگر افراد را در راستای ظرفیتی که دارند، به‌کار بگیریم، شرایط بسیار بهتر خواهد شد؛ در غیر این صورت وقت و عمر اشخاص اسراف می‌شود و متأسفانه این اسراف در نمایشگاه قرآن زیاد اتفاق می‌افتد، به‌طوری که برخی از افراد در موقعیتی که برایشان مناسب نیست، به‌کار گرفته می‌شوند، در حالی که می‌توانستند در موقعیت دیگری، عملکرد بهتری داشته باشند.
در نمایشگاه امسال به‌طور همزمان نگران زمان اجرای برنامه‌ها، تهیه جوایز و توضیح مطالب روی صحنه بودم و این نکته نشان می‌دهد که ما انتظار داریم یک نفر همه کاری انجام دهد تا در هزینه‌های‌مان صرفه‌جویی شود و این نگاه بسیار آسیب‌زاست. در هر حال امیدواریم که در دوره بعدی، پیش از اینکه همین تعداد علاقه‌‌مندان به نمایشگاه را هم بی‌انگیزه کنیم، واقعاً به نمایشگاه به گونه دیگری نگاه شود.
از سال گذشته این هشدار را دادم و امسال به‌طور جدی‌تری آن را بیان می‌کنم. سال آینده به‌دلیل اینکه ماه مبارک رمضان 10 روز زودتر از امسال آغاز می‌شود، با طیف وسیعی از جمعیت نوجوان و جوان از مهدکودک تا دانشگاه روبه‌رو خواهیم بود؛ بنابراین متصدیان و غرفه‌داران نمایشگاه باید به فکر جذب حداکثری این گروه باشند و تدبیری برای آن بیندیشند. ما چند سال فرصت برای جذب این گروه سنی در نمایشگاه قرآن و عترت داریم که باید به دقت از آن استفاده کنیم.
ایکنا ـ غرفه خبرگزاری ایکنا در مقابل یکی از درهای ورودی نمایشگاه قرار داشت و یکی از مسائلی که با آن مواجه بودیم، سؤال‌پرسیدن مستمر بازدیدکنندگان برای یافتن غرفه‌های مورد نظرشان بود و حتی این اتفاق در جریان یکی از گفت‌وگوهای داخل غرفه افتاد که بازدیدکننده‌ای بدون توجه به فضا و فعالیت غرفه، در حین گفت‌وگوی ما با مهمان، سراغ غرفه مورد نظرش را از مصاحبه‌شونده می‌گرفت. آیا در نمایشگاه قرآن باید شاهد سردرگمی مخاطبان در بازدید از نمایشگاه باشیم؟
وقتی افراد در جای خود قرار نمی‌گیرند و از ظرفیت آنان به درستی استفاده نمی‌شود، نتیجه همین است. وقتی چند نفر محدود را مسئول انجام کارهای زیادی می‌کنیم، طبیعی‌ست که چند مورد از این کارها به درستی انجام نشود. رویکرد نمایشگاه برای چند سال پیش‌رو، پیش از آنکه فرصت ماه رمضان در زمان دایر بودن مدارس و دانشگاه‌ها را از دست بدهیم، باید جدی‌تر، تخصصی‌تر و هوشمندانه‌تر باشد.
من مسئول نظارت بر نمایشگاه بودم و هیچ‌کس بیشتر از من در نمایشگاه گردش نمی‌کرد؛ حتی من نیز بدون داشتن نقشه و راهنما در یافتن غرفهها با مشکل مواجه می‌شدم، چه برسد به کسی که می‌خواست فقط یک بار به بازدید نمایشگاه بیاید؛ حتی برخی افراد در نمایشگاه حاضر می‌شدند، ولی به‌دلیل اطلاع‌رسانی نادرست و ناکافی، از برگزاری بعضی رویدادها و فعالیت‌ها مطلع نمی‌شدند و نمایشگاه را ترک می‌کردند که از دیگر آسیب‌های این دوره بود.
اگر بزرگترین بیلبورد مرکزی شهر اصفهان یک هفته به تبلیغ نمایشگاه قرآن و عترت این شهر نپردازد، به چه کاری می‌آید؟ مسئول همه این اتفاقات شهرداری، اداره‌کل ارشاد یا… نیستند، بلکه همه مایی که نمایشگاه را برگزار می‌کنیم، مسئول این رخدادها هستیم. برگزاری نمایشگاه قرآن کاری جمعی‌ست و موفق یا ناموفق بودن آن به همگان مربوط می‌شود.
ایکنا ـ اگر به خاطر داشته باشید، در گفت‌وگویی که دو سال پیش در خصوص نمایشگاه داشتیم، بر این نکته تأکید کردید که «نمایشگاه قرآن در شهری مثل اصفهان باید هر شب به بازدیدکنندگان افطاری ساده بدهد و این کار با توجه به ظرفیت خیران این شهر، کاملاً امکان‌پذیر است.» به نظر می‌رسد که هر سال در این زمینه شاهد نوعی عقب‌گرد هستیم.
دل پرخونی در رابطه با این موضوع دارم. روایت معروفی به نام حدیث ثقلین از حضرت محمد(ص) نقل شده است که ایشان می‌فرماید: «من دو چیز گرانبها یعنی قرآن و اهل بیتم را نزد شما به امانت می‌گذارم که از یکدیگر جدایی‌ناپذیرند و به‌وسیله این دو گمراه نخواهید شد.» آیا همایش پیاده‌روی اربعین و مراسم محرم و صفر در کشور ما کمرنگ است؟ خیر، کمرنگ نیست؛ ولی آیا بی‌اشکال و بدون ایراد است؟ قطعاً ایرادات و اشکالاتی دارد. آیا پیامبر(ص) نفرمود که قرآن و اهل بیت(ع) در کنار یکدیگر باشند؟ دائماً این پیشنهاد را به برگزارکنندگان مراسم اهل بیت(ع) می‌دهم که مجلسی در ذکر ایشان برگزار نکنید، مگر اینکه برنامه قرآنی داشته باشد؛ زیرا این توصیه پیامبر(ص) است.
شما حضور قرآن در مراسم محرم و صفر را تا چه اندازه پررنگ می‌بینید؟ تقریباً اصلاً نمی‌بینید. در نمایشگاه قرآن، شاهد حضور هیئت‌ها و دسته‌ها و گروه‌های مذهبی بودید؟ آن را هم ندیدید. این آسیبی‌ست که ما به این عرصه وارد کردیم، در حالی که پیامبر(ص) فرمود این دو را از هم جدا نکنید؛ ولی ما کاملاً جدا کردیم و حتی عنوان نمایشگاه، «قرآن و عترت» است؛ در نتیجه رویکردمان باید ایجاد پیوندی حقیقی، درست و سالم باشد تا قرآن و اهل بیت(ع) در کنار یکدیگر قرار گیرند. ما باید سیره اهل بیت(ع) را در نمایشگاه قرآن ببینیم، همچنانکه باید چهره قرآن را در مراسم مربوط به اهل بیت(ع) ببینیم و تا زمانی که این اتفاق نیفتد، آسیب‌های دینی ما کم نخواهد بود.
در خصوص برنامه افطاری نیز اگر بتوانیم برنامه‌ریزی آسان و ساده‌ای داشته باشیم تا این‌همه خیریه، مسجد و تکیه‌ای را که در شهر وجود دارند و نذوراتی به شهروندان اعطا می‌کنند، دعوت کنیم تا میزبان بازدیدکنندگان نمایشگاه قرآن باشند، اتفاقی مبارک است؛ فقط کافی‌ست که همان خیریه یا مسجد وسیله رفت‌وآمد تهیه کند و یک شب مردم محله خود را به نمایشگاه قرآن بیاورد. با برنامه‌ریزی درست و استفاده از ظرفیت دلسوزان و همدلان این عرصه به آسانی می‌توان پای مردم شهر را بیش از این به نمایشگاه قرآن باز کرد و در کنار آن هر شب بهترین افطاری را داشته باشیم.
مجموعه‌ای از خیران قرآنی، تکایا و مساجد داریم که همه آن‌ها می‌توانند دست به دست هم دهند، عظمت و شکوه قرآن را به بهترین شکل ممکن به تصویر بکشند و پیوندی میان قرآن و اهل بیت(ع) در شهر ایجاد کنند. به یک بانی با کفش‌های آهنی نیاز داریم که از پایان نمایشگاه امسال تا سال آینده در جلسات گوناگون شرکت کند و این رویداد را رقم بزند، نه اینکه یک ماه مانده به نمایشگاه تازه به فکر بیفتیم.
ایکنا ـ به نظر شما یکی از دلایل وضعیت فعلی نمایشگاه، رایگان‌بودن غرفهها برای مشارکت‌کنندگان نیست؟
قطعاً این موضوع نیز یکی از آسیب‌های این عرصه است. گاهی رایگان‌بودن بعضی از خدمات، ارزش خاص آن را هم از بین می‌برد؛ اگر ما ارزش‌گذاری مالی در این عرصه داشته باشیم، هزینه‌کرد آن هم افزایش می‌یابد و افراد هزینه‌های خوبی برای احساس ارزشمندبودن می‌پردازند.
ایکنا ـ یکی از نکات مورد تأکید شما در خصوص غرفه‌های نمایشگاه قرآن، داشتن جذابیت‌های ظاهری بود. آیا این موضوع در خصوص نمایشگاه امسال محقق شد؟
ظاهر نمایشگاه امسال در مقایسه با سال‌های گذشته بهتر بود؛ ولی اصفهان زیبا با این‌همه زیبایی، نباید بیش از این‌ها از ظرفیت هنرمندان برای نمایشگاه قرآن استفاده کند؟ فضاسازی‌های هنرمندانه شهر در نمایشگاه قرآن نیز نمی‌تواند اجرا شود؟ ما نمایشگاه قرآن را در شهری کم‌توان برگزار نمی‌کنیم، بلکه در شهر اصفهان، قطب هنر اسلامی برگزار می‌کنیم. اصفهان به شهر گنبدهای فیروزه‌ای و هنرمندان و صنعتگرانش معروف است. ما این‌همه نابغه‌های هنری داریم؛ ولی هیچ‌کدام را در نمایشگاه قرآن نمی‌بینیم.
همه این‌ها معلول فراخوان‌نکردن و دعوت‌نشدن است. تا زمانی که بخواهیم همه‌چیز را رایگان و کم‌هزینه برگزار کنیم، شرایط همین‌گونه خواهد بود. نمی‌گویم پول حلال مشکلات است؛ ولی بیش از پول، با مشکل اندیشه مواجهیم. اندیشه درست، ثروت‌ها و بودجه‌ها را به خود جذب می‌کند و اندیشه خطا همان سرمایه را هم از بین می‌برد.
ایکنا ـ بیشترین انتقادات به محتوای نمایشگاه معطوف است؛ به نظر شما حلقه مفقوده چیست که باعث می‌شود نمایشگاه آن‌گونه که باید، برگزار نشود؟ با توجه به اینکه به ظرفیت‌های قرآنی فراوان اصفهان اشاره کردید؛ ولی این ظرفیت‌ها در نمایشگاه تجلی نمی‌یابد و دیده نمی‌شود.
کسی از صاحبان این ظرفیت‌ها نمی‌خواهد تا در نمایشگاه حضور پیدا کنند. ما از این مجموعه‌ها نخواستیم که رزومه خود را بفرستند؛ در نتیجه آن‌ها نیز در نمایشگاه و رویدادهای قرآنی اینچنینی حضور نمی‌یابند.
ایکنا ـ با همه این تفاصیل، راهکار حل این مسئله چیست؟
راهکار این است که در این مسیر کم‌انگیزه نشویم و از یکدیگر جدا نمانیم، بلکه از خودخواهی‌ها و تک‌روی‌ها جدا شویم. اگر نگاه متعالی داشته باشیم، با اختلافات و تفاوت سلیقه‌ها کنار می‌آییم و از خودمان می‌گذریم؛ ولی اگر نگاه کوچکی داشته باشیم، راه به جایی نخواهیم برد.
ایکنا ـ نظرتان در خصوص غرفه خبرگزاری ایکنا چه بود؟
غرفه ایکنا جای بسیار خوبی قرار داشت. شما ویترین نمایشگاه بودید و هرکس که وارد می‌شد، ابتدا از جلوی دوربین شما عبور می‌کرد. فضای غرفه خوب بود و هر شبی که از آنجا عبور می‌کردم، تصاویر دیوارنگاره «اگر ایکنا از ابتدای خلقت انسان تأسیس شده بود…» را نگاه کردم. اینکه نگاه گزارشگرانه‌ای به قرآن داشتید، بسیار خوب بود؛ ولی به نظرم باید بهتر از این خود را معرفی می‌کردید. روشنگری و شفافیت بسیار اهمیت دارد و همه فعالان قرآنی باید خود را واضح‌تر و شفاف‌تر به مخاطبان معرفی کنند.
انتهای پیام
منبع
