نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
غلامرضا کریمی، دانشیار روابط بین‌الملل و رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره ارزیابی خود از سیاست منطقه‌ای و همسایگی دولت در سال 1403، گفت: سالی که گذشت برای سیاست خارجی ایران، سالی بسیار پرماجرا و پیچیده بود. در واقع چالش‌ها، مسائل و مشکلات متعددی در کشور اتفاق افتاد که مهمترین آن سقوط هلیکوپتر و شهادت رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه بود که مسیر سیاست خارجی ایران را تا حد زیادی دچار تحول اساسی کرد و بلافاصله با انتخاباتی که برگزار شد، آقای پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد که تلاش‌هایی را برای بهبود روابط با غرب و حل و فصل بن‌بست هسته‌ای و رفع تحریم‌ها آغاز کرد.
وی ادامه داد: از همان روز تحلیف رئیس دولت چهاردهم، تحولاتی از جمله ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس رخ داد که تنش‌ها را با رژیم صهیونیستی افزایش داد. علاوه بر این مسائل و مشکلاتی برای محور مقاومت پیش آمد و آسیب‌هایی به بخش‌هایی از محور مقاومت وارد شد که همگی مشکلات ایران را در سطح منطقه بیشتر کرد.
کریمی با اشاره به سقوط دولت بشار اسد در سوریه گفت: این اتفاق، در واقع بخشی از چارچوب‌های سیاست خارجی ایران را که در طول دهه‌های گذشته شکل گرفته بود، دچار تغییر اساسی کرد. به هر حال رئیس‌جمهور دولت وفاق ملی در ابتدا برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای اعلام آمادگی کرد اما با روی کار آمدن ترامپ، وضعیت مذاکرات هسته‌ای دچار چالش شد و حتی مذاکرات با کشورهای اروپایی هم علی‌رغم اینکه چند جلسه آن برگزار شد اما به دستاورد مشهودی نرسید. پیچیدگی مسائل سیاست خارجی ایران در خصوص موضوعات هسته‌ای همچنان پر ابهام وارد سال 1403 می‌شود.
این استاد دانشگاه به پیشرفت‌ها در تقویت روابط ایران و روسیه اشاره و بیان کرد: در این راستا پیمان دوجانبه بلندمدت بین دو کشور امضا شد. همچنین موضوع تقویت روابط با چین مورد توجه سیاست خارجی ایران در سال 1403 بود اما به هر حال تشدید تنش‌ها با اسرائیل ادامه پیدا کرد و به نوعی سیاست خارجی منطقه‌ای ایران تحت الشعاع تقابل با رژیم صهیونیستی بود.
تلاش برای ایجاد توازن بین اهداف توسعه‌ای
کریمی سیاست خارجی ایران را در سال 1403 جهت رفع چالش‌های اقتصادی کشور، مؤثر ندانست و اظهار کرد: سیاست خارجی اگرچه یک وضعیت عادی و خوب را که ادامه وضعیت موجود است، پیش برد اما مسیر توسعه‌ای کشور را نتوانست حمایت کند اما در جهت استراتژی‌های نظامی و امنیتی، پیشرفت خوبی داشت و به هر حال توانست در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی جایگاه استراتژیک ایران را در محیط منطقه‌ای تقویت کند.
وی به وجود چالش‌های اقتصادی و چالش‌های ناشی از تحریم‌ها در کشور اشاره کرد و افزود: تولید ناخالص داخلی کشور که اوایل دهه 90 حدود 640 میلیارد دلار در سال بود، امروز بعد از 13 سال به 403 میلیارد دلار کاهش پیدا کرده که در واقع یک روند نزولی است و نشان از کوچک شدن کیک اقتصادی ایران و سفره‌های مردم دارد.
کریمی با اشاره به ناترازی‌های جدی در برق، گاز، بنزین، صندوق‌های بازنشستگی و بانک‌ها گفت: این ناترازی‌ها چالش‌ها را در عرصه سیاست خارجی افزایش داده است. به هر حال سیاست خارجی دولت چهاردهم در سال 1403 در جهت تنش‌زدایی در منطقه و پیگیری سیاست‌های منطقه‌ای، رفت و آمد با کشورهای همسایه و منطقه و گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای منطقه بود که توانسته روابط با کشورهای همسایه را بهبود ببخشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درباره چشم‌انداز‌ها و اولویت‌های سیاست خارجی در سال 1404، افزود: در سال جدید ایران عمدتا در جهت ایجاد توازن بین اهداف توسعه‌ای، تعاملات بین‌المللی و حفظ ارزش‌های بنیادین نظام جمهوری اسلامی، حرکت خواهد کرد یعنی هم به دنبال این است که تولید ناخالص داخلی خود را افزایش دهد و هم به دنبال این است که تعاملات گسترده‌ای با کشورهای منطقه، همسایه و اسلامی برقرار و در عین حال ارزش‌های بنیادین خود را حفظ کند.
وی ادامه داد: بحث پرونده هسته‌ای و روابط با غرب از جمله چالش‌هایی است که در عرصه سیاست خارجی در سال 1404 خواهیم داشت. در مهر ماه 1404 بحث پرونده هسته‌ای ایران به وضعیت عادی در شورای امنیت سازمان ملل متحد بازمی‌گردد اما این خطر وجود دارد که اسنپ‌بک یا بازگشت قطعنامه‌ها در شورای امنیت توسط کشورهای اروپایی اجرایی شود و وضعیت ایران را در محیط بین‌الملی پیچیده کند لذا یکی از مهمترین مسائل فراروی سیاست خارجی ایران در سال 1404، تداوم تعامل سازنده با قدرت‌های جهانی است تا بتواند ایران را از وضعیت امنیتی‌سازی خارج کرده و به یک وضعیت طبیعی تبدیل کند که مهمترین مسئله آن نیز عدم اجرای اسنپ بک است که ایران تلاش خواهد کرد این گونه نشود.
ضرورت مدیریت تنش‌ها
کریمی به مسئله تحریم‌ها علیه ایران اشاره کرد و افزود: با توجه به روی کار آمدن ترامپ و اعمال فشار حداکثری و سیاسی و پیگیری سیاست صلح از طریق قدرت، ایران در این زمینه با چالش‌های جدی مواجه است. به هر حال ترامپ به دنبال دستاورد در عرصه سیاست خارجی است و می‌خواهد برخی از بحران‌های بین المللی را حل و فصل کند و یکی از مسائل او نیز مسئله ایران است. به همین دلیل نامه‌ای نیز به رهبر معظم انقلاب نوشت و به دنبال این است که مسئله ایران را از طریق صلح‌آمیز حل و فصل کند.
این دانشیار روابط بین‌الملل تصریح کرد: مدیریت تنش با آمریکا یکی از مهمترین موضوعات سیاست خارجی ایران در سال 1404 است که آیا این مذاکرات ادامه پیدا کند یا مذاکرات ادامه پیدا نکند یا اینکه جمهوری اسلامی ایران به جای آمریکا بتواند بخش عمده‌ای از دستور کار مذاکرات را تعیین کند. به نظر می آید اگر مذاکرات جدی با غرب صورت گیرد، موضوع اسنپ‌بک می‌تواند منتفی شود.
وی به مسئله تنش‌ها با اسرائیل تأکید کرد و گفت: با توجه به تحولات در سطح منطقه و نوع روابط میان نتانیاهو و ترامپ تلاش‌هایی برای افزایش فشارها بر ایران در حال انجام است و حتی بحث حمله نظامی به ایران هم برجسته شود اما شرایط حمله نظامی وجود ندارد اما باید پیگیری‌های لازم توسط دستگاه سیاست خارجی برای مدیریت تنش‌ها انجام گیرد. و تعاملات با کشورهای منطقه را افزایش دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی بیان کرد: چالش جدی که در عرصه سیاست خارجی داریم این است که اگر در ماه های اولیه سال 1404، مصالحه‌ای بین ایران و غرب صورت نگیرد، طبیعتاً فشار حداکثری افزایش پیدا می‌کند و ایران باید با توجه به ظرفیت‌های داخلی و فرصت‌هایی که در پرتو تعامل با کشورهای منطقه، همسایه و مسلمان دارد، بتواند مسائل و مشکلات خود را حل کند. همه می‌دانند کشور دچار چالش‌های اقتصادی زیادی است؛ رشد اقتصادی پایین، نرخ تورم بالا و ناترازی‌ها در سیستم بانکی و حوزه انرژی وجود دارد لذا نیاز است به لحاظ اقتصادی، جهت‌گیری سیاست خارجی کشور به گونه‌ای باشد که بتواند بخشی از چالش‌های مالی و اقتصادی کشور را حل و فصل کند.
ایجاد توازن بین سه مقوله در سال جدید
کریمی بیان کرد: همه این مسائل که اشاره شد با حفظ هویت اسلامی و انقلابی ایران امکان‌پذیر است یعنی چه به سمت این برویم که توازن در روابط شرق و غرب صورت گیرد و هم تعامل با روسیه و چین داشته باشیم و هم تعاملات موثر با اروپا یا حتی آمریکا داشته باشیم و چه این تعاملات با آمریکا صورت نگیرد، موضوع توازن بین تعاملات بین‌المللی و حفظ ارزش‌های بنیادین که همان حفظ هویت اسلامی و انقلابی کشور خواهد بود، در سال جدید ادامه خواهد یافت. دستگاه سیاست خارجی طبیعتاً تلاش خواهد کرد تا بتواند توازنی بین سه مقوله اهداف توسعه‌ای، تعاملات بین‌المللی و حفظ ارزش‌های بنیادین ایجاد کند.
وی درباره وضعیت آینده جبهه مقاومت با توجه به تحولات منطقه غرب آسیا و از دست دادن فرماندهان بزرگ مقاومت، اظهار کرد: ایران یک قدرت، تأثیرگذار و تثبیت شده در سطح منطقه غرب آسیاست. تقریبا همه قدرت‌های جهانی و حتی کشورهای منطقه به جایگاه، اهمیت و اعتبار ایران، صحه می‌گذارند. ما در سال‌ها یا دهه‌های گذشته همواره با این چالش مواجه بودیم که ایران به رسمیت شناخته نمی‌شد و قدرت و جایگاه ایران مورد تائید کشورهای منطقه قرار نمی‌گرفت اما در طول چند سال گذشته علی‌رغم اینکه به هر حال دولت بشار اسد سقوط کرده و آسیب‌هایی به محور مقاومت در سوریه، لبنان و دیگر مناطق وارد شده اما جایگاه ایران در منطقه تثبیت شده و هیچ نظم منطقه‌ای در منطقه غرب آسیا شکل نخواهد گرفت مگر اینکه نقش و جایگاه ایران در آن نظم منطقه‌ای مورد پذیرش سایرین قرار گیرد و همین موضوع باعث شده که ترامپ دست به این ابتکار بزند و نامه مستقیمی به رهبر معظم انقلاب بنویسد و تقاضای این را داشته باشد که در جهت انجام مذاکره و توافق، اقدامی انجام دهد.
این دانشیار روابط بین‌الملل تصریح کرد: اگر آمریکا بخواهد گرایش به شرق خود را تقویت کند و تمام تمرکز خود را بر روی چین بگذارد، طبیعتا نیازمند این است که یک چارچوب نظم و صلح بین‌المللی در منطقه غرب آسیا شکل گیرد و این نظم امنیتی با حضور و وجود ایران شکل خواهد گرفت. این موضوعی است که آمریکا، عربستان و حتی کشورهای منطقه بر آن تاکید دارند.
کریمی در پایان گفت: حتی وزیر خارجه قطر نیز طی مصاحبه‌ای صریحا اظهار کرد هر نوع بی‌نظمی، آشوب و جنگ در منطقه غرب آسیا می‌تواند شرایط کشورهای عربی این منطقه را به شدت بغرنج و پیچیده کند لذا به نظر می‌رسد که در سال 1404 می‌توانیم شاهد این باشیم که ایران هم جایگاه منطقه‌ای خود را حفظ کند هم نوع تعاملات خود را با قدرت‌های برجسته بین‌المللی مشخص‌تر کند.
گفت‌وگو از سمیرا انصاری
انتهای پیام
منبع
