نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ دومین فصل از سلسله نشست‌های علمی «رابطه پدر دختری در آئینه علم و دین» از سوی کارگروه علمی مطالعات خانواده پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم(ع)، با همکاری انجمن روانشناسی اسلامی و سایر مراکز علمی و فرهنگی برگزار می‌شود.
نشستی دیگر از این فصل به موضوع «ضرورت تیپ‌شناسی دختران در تعامل با پدران» اختصاص داشت که حجت‌الاسلام عباس آزاد، روانشناس و مشاور خانواده شب گذشته، شنبه ۲۳ فروردین ماه در این زمینه به سخنرانی پرداخت.
حجت‌الاسلام آزاد در این نشست با اشاره ه ضرورت تیپ‌شناسی شخصیت در تعامل پدران و دختران گفت: در حوزه روانشناسی، حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است که در زمینه تیپ‌شناسی شخصیت و ارتباطات خانوادگی، به‌ویژه در تعامل پدران و دختران، پژوهش و فعالیت می‌کنم و این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی با اشاره به تفاوت‌های مفهومی افزود: گاهی اصطلاحاتی مانند «تیپ‌شناسی»، «شخصیت‌شناسی» و «رفتارشناسی» به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما در واقع تفاوت‌های ظریفی بین آنها وجود دارد. بدون ورود به جزئیات این تفاوت‌ها، تمرکز اصلی ما بر کاربرد عملی این مفاهیم در بهبود روابط، به‌ویژه در رابطه پدر و دختر است. در واقع ارتباط سالم میان پدر و دختر مانند یک جاده دو طرفه است که هر دو طرف باید در آن مشارکت داشته باشند. پروفسور حمید مولانا در این زمینه دو کلیدواژه اساسی را مطرح می‌کنند: اعتماد و اشتراک. اگر این دو عنصر در رابطه وجود داشته باشد، ارتباط از سطح رابطه ساده به سطحی عمیق‌تر ارتقا می‌یابد.
این روانشناس برکات رابطه سالم میان پدر و دختر را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: دخترانی که از ارتباطی سالم و مؤثر با پدران خود برخوردارند، معمولاً اعتماد‌به‌نفس بالاتر (واقعی، نه کاذب) دارند، توانایی مدیریت عواطف و احساسات خود را بهتر پرورش می‌دهند، عملکرد تحصیلی و اجتماعی بهتری از خود نشان می‌دهند، از هویت جنسیتی و شخصیتی سالم‌تری برخوردارند و شاداب‌تر و پرانرژی‌تر هستند. همه اینها، ثمرات برقراری یک ارتباط مؤثر و سازنده بین پدر و دختر است. همان‌طور که در تحقیقات و تجربیات عملی مشاهده شده است، ارتباط سالم بین پدر و دختر تأثیرات مثبتی بر زندگی هر دو طرف دارد. اگر این تعامل با انعطاف و درک متقابل همراه باشد، بدون شک رابطه‌ای عمیق و سازنده شکل می‌گیرد. ارتباط ایده‌آل بین پدر و دختر نه‌تنها برای خودشان، بلکه برای کل خانواده فواید بسیاری به همراه می‌آورد.
شناخت مراحل رشد و ویژگی‌های سنی فرزند
وی تصریح کرد: یکی از عوامل شکل‌دهنده یک ارتباط ایده‌آل، شناخت مراحل رشد و ویژگی‌های سنی فرزند(از کودکی اول و دوم تا نوجوانی) و نحوه تعامل مناسب در هر دوره است. اما دومین عامل، که حتی مهم‌تر است، شناخت تیپ شخصیتی دختران است؛ یعنی بدانید فرزند شما چه ویژگی‌های شخصیتی دارد و چگونه می‌اندیشد. اما چرا شناخت تیپ شخصیتی دختران این قدر مهم است، زیرا اگر ندانید طرف مقابل شما چه‌جور شخصیتی دارد، چگونه می‌توانید با او ارتباط مؤثر برقرار کنید؟ هر تیپ شخصیتی، نیازها، واکنش‌ها و شیوه‌های ارتباطی خاص خود را دارد و شناخت این ویژگی‌ها به شما کمک می‌کند تا به‌جای تقابل، همراهی و درک متقابل را تجربه کنید.
آزاد ادامه داد: بار‌ها با والدین، دوستان، همکاران یا حتی اساتید برخورد کرده‌ام که می‌گویند: «نمی‌دانم با فرزندم چه کنم! با هر زبانی و هر ادبیاتی که صحبت می‌کنم، انگار اصلاً متوجه نمی‌شود.» از طرفی، فرزندان نیز در گروه‌های سنی مختلف از والدین خود شکایت می‌کنند و به اطرافیان می‌گویند: «آنها دنیای خودشان را دارند!» این یعنی، سطح تأثیرگذاری به شکل عجیبی کاهش یافته است. گاهی می‌بینید یک فرد غریبه تأثیر بیشتری روی نوجوان دارد تا والدینش. امروزه می‌بینیم که تأثیرپذیری فرزندان از اطرافیان، فضای مجازی یا دوستانشان بسیار بیشتر از والدین شده است. این مسئله یک دلیل مهم دارد و آن این است که آن فرد با ادبیات و زبان خودِ آن کودک یا نوجوان صحبت می‌کند. یعنی می‌داند چه شخصیتی دارد، چه ویژگی‌هایی دارد و اگر این‌طور با او حرف بزند، پاسخ بهتری می‌گیرد و این نکته بسیار مهم و تأثیرگذار است.
این روانشناس تأکید کرد: وقتی بدانیم طرف مقابل چه تیپ شخصیتی دارد، راحت‌تر می‌توانیم با او ارتباط برقرار کنیم، احساساتش را درک کنیم و حتی انتقاد‌های سازنده‌تری داشته باشیم. مثلاً اگر در خانه سه دختر دارید، باید بدانید که هر کدام تیپ شخصیتی متفاوتی دارند. حتی ترتیب تولد(دختر اول، دوم، سوم یا وجود پسرها) روی شخصیت آنها تأثیر می‌گذارد. بنابراین به منظور افزایش تأثیرگذاری، درک بهتر احساسات طرف مقابل، جلوگیری از قضاوت‌های نادرست، کاهش دعوا‌ها و افزایش احترام متقابل و شناخت نقاط قوت و ضعف خود و دیگران باید به شخصیت‌شناسی توجه کنید؛ چراکه هر چه بیشتر روی شخصیت‌شناسی سرمایه‌گذاری کنید، فضای ارتباطی سالم‌تر و قوی‌تر خواهید داشت.
چگونگی شناخت شخصیت افراد
وی در ادامه با اشاره به چگونگی شناخت شخصیت افراد گفت: خوشبختانه این کار چندان دشوار نیست و بهترین نقطه شروع، خانواده و به ویژه فرزندان هستند. سبک زندگی افراد، نشان‌دهنده شخصیت آنهاست. توجه کنید که وقتی فرزندتان عصبانی می‌شود، چه واکنشی نشان می‌دهد، آیا کنترل خود را از دست می‌دهد یا ساکت می‌شود، وقتی خوشحال است، چگونه احساساتش را بروز می‌دهد یا در تعامل با دیگران چه رفتاری دارد؟ به‌تدریج با مشاهده این رفتارها، می‌توان شخصیت افراد را تشخیص داد. البته هیچ‌کس در یک قالب شخصیتی بسته قرار ندارد و همیشه امکان تعامل مؤثر وجود دارد. پس از همین امروز، با دقت بیشتری به رفتار و سبک زندگی اطرافیان توجه کنیم تا ارتباطات بهتری بسازیم.
این مشاور خانواده افزود: در آموزه‌های دینی به موضوع شخصیت به‌صورت جامع و کامل پرداخته شده است. یکی از بهترین ابزار‌هایی که می‌تواند به ما کمک کند تا تیپ شخصیتی خودمان، همسرمان یا فرزندانمان را بهتر بشناسیم، استفاده از تست‌ها و آزمون‌های روانشناسی موجود است. اگر بخواهم به زبان ساده و ملموس، شخصیت را تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم؛ شخصیت مجموعه‌ای از ویژگی‌های نسبتاً ثابت و پایدار در وجود ما است که سبک رفتار و واکنش‌های ما را شکل می‌دهد. برای مطالعه بیشتر در این زمینه، می‌توانید به کتاب‌های ارزشمندی مانند آثار مسعود جان‌بزرگی، کتاب‌های فیست یا نوشته‌های محمدصادق شجاعی با رویکرد دینی مراجعه کنید.
وی در ادامه دو کلیدواژه مهم در شناخت شخصیت را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: توجه به «تفاوت‌های فردی» یکی از این کلیدواژه‌ها است، یعنی شخصیت هر فرد منحصر‌به‌فرد است و حتی در یک خانواده با محیط تربیتی یکسان، هر فرزند ویژگی‌های خاص خود را دارد. مثلاً دختر اول شما با دختر دومتان، باوجود تربیت مشابه، شخصیت متفاوتی دارند. اگر به این تفاوت‌ها توجه نکنیم، ممکن است ناخواسته در حق فرزندانمان ظلم کنیم. کلیدواژه دوم «شناخت ویژگی‌های پایدار» است، به این معنی که بخشی از شخصیت، ویژگی‌هایی است که در اغلب مواقع در فرد دیده می‌شود. البته در شرایط خاص ممکن است رفتارها تغییر کند، اما معمولاً ویژگی‌های ثابت هستند که شخصیت واقعی فرد را نشان می‌دهند.
وی ادامه داد: از سنین خاصی می‌توان به‌تدریج به ویژگی‌های شخصیتی فرزندان پی برد. به‌ویژه در «بازه سنی ۳ تا ۶ سالگی» که در روانشناسی به آن به‌عنوان دوره شکل‌گیری سبک زندگی افراد توجه ویژه‌ای می‌شود. حتی در آموزه‌های دینی نیز برای این مقطع سنی برنامه‌ریزی خاصی وجود دارد.
عوامل مؤثر در شکل‌گیری شخصیت
این روانشناس با اشاره به «عوامل مؤثر در شکل‌گیری شخصیت» گفت: محیط تربیتی، تأثیر بسیار زیادی در این زمینه دارد، تیپ شخصیتی والدین نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و سبک فرزندپروری که چهار سبک اصلی وجود دارد، هرکدام تأثیر متفاوتی بر رشد شخصیت کودک می‌گذارد که در این زمینه، مطالعه کتاب «سبک‌های فرزندپروری» اثر علی احمد پناهی می‌تواند بسیار مفید باشد.
آزاد در ادامه کمال‌گرایی افراطی در کودکان را مورد اشاره قرار داد و افزود: یکی از چالش‌های رایج در تربیت، مواجهه با «کمال‌گرایی افراطی» است که معمولاً در دختران بیشتر مشاهده می‌شود. علائم کمال‌گرایی افراطی نیز اصرار بر انجام کامل و بی‌نقص کار‌ها، ناتوانی در تحمل کوچکترین اشتباه، واکنش‌های شدید به تغییر نظم وسایل شخصی و تمایل افراطی به برتری‌طلبی است. این رفتارها اغلب محصول تربیت والدین کمال‌گرا است که استاندارد‌های غیرواقع‌بینانه برای فرزندان تعیین می‌کنند.
وی بیان کرد: پرهیز از فشار بیش از حد به‌ویژه در سنین زیر ۷ سال، کاهش انتقاد‌های مکرر، تقویت پذیرش اشتباهات، تشویق به جای سرزنش و الگوسازی رفتار متعادل از راهکار‌های برخورد با کودکان کمال‌گرا است. درواقع در برخورد با کودکان کمال‌گرا، به‌جای تمرکز بر نقاط ضعف، استعداد‌ها و توانمندی‌های واقعی آنها را پرورش دهید.
این روانشناس در پایان تأکید کرد: با به‌کارگیری اصولی چون آگاهی از مراحل رشد سنی، توجه به تفاوت‌های فردی، استفاده هوشمندانه از ابزار‌های تشخیصی، پرهیز از برچسب‌زنی‌های شتابزده و صبر و انعطاف در فرآیند تربیت می‌توانیم فضایی سالم برای رشد متعادل شخصیت کودکان فراهم کنیم.
انتهای پیام
منبع
