تبریک «شی» به «لولا»؛ چرخش دوباره برزیل به سمت چین

به گزارش روز سه شنبه ایرنا به نقل از سوت چاینا مورنیگ پست، رییس جمهوری چین در پیام تبریک خود گفت: «دوستی دیرینه چین و برزیل برای حفظ صلح و ثبات منطقه ای و جهانی و ترویج توسعه و رفاه مشترک» بسیار مفید است.

وزارت خارجه چین نیز در پیامی پیروزی لولا در انتخابات را تبریک گفت.

ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز گفت پکن مایل است با دولت جدید لولا همکاری کند تا همکاری استراتژیک جامع بین چین و برزیل به سطح جدیدی ارتقا یابد.

ایناسیو لولا داسیلوا در دور دوم انتخابات برزیل، ژائیر بولسونارو رئیس جمهوری سابق برزیل که گرایش به سمت آمریکا داشت، شکست داد و با بدست گرفتن سکان هدایت برزیل به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی آمریکای لاتین، آن از مسیر گرایش به آمریکا، به سمت توسعه روابط اقتصادی و تجاری با ابرقدرت نوظهور جهان یعنی چین سوق دهد.

پیروزی لولا در انتخابات

« لولا در آستانه هفتاد و هفتمین سالروز تولدش (۲۷ اکتبر ۱۹۴۵) ، دوباره عنوان کرسی رئیس‌جمهوری برزیل را از آن خود کرد. پس از ماه‌ها رقابت انتخاباتی فشرده، این سیاستمدار کهنه‌کار با شکست «ژائیر بولسونارو» رئیس جمهوری سابق و نه چندان محبوب برزیل، برای سومین بار، رئیس‌جمهوری این کشور پهناور شد. براساس شمارش ۹۹.۹۹ درصد مجموع آرا، لولا با کسب ۵۰.۹ درصد در مقابل ۴۹.۱ درصد ، پیروز شد.

داسیلوا توانست از مشارکت ۷۹.۴۱ درصدی مردم، حدود ۶۰ میلیون رای را از آن خود کند؛ نه تنها هیچکس تاکنون در انتخابات برزیل به این میزان رای دست نیافته بود بلکه هیچکس با این اختلاف ناچیز پیروز نشده بود؛ نشانه‌هایی که بازگشت داسیلوا را تاریخی می‌کند.

لولا ، ۱۹ سال پیش توانست برزیل را به عنوان کشوری که در یک بحران اقتصادی پیچیده با بدهی عمومی بالا، کاهش ارزش پول و کاهش تولید ناخالص داخلی، بیکاری، فقر و نابرابری غوطه‌ور بود، احیا کند. اکنون لولا، سه سال پس از ترک زندانی که ۵۸۰ روز را در آن گذراند، خود را به عالی‌ترین جایگاه پهناورترین کشور آمریکای لاتین رسانده است. اما او تازه در اول یک راه سخت قرار دارد زیرا کشوری که او از سلف خود بولسونارو تحویل گرفته، برزیلی نیست که در سال های ریاست جمهوری خود ساخته بود و به ترقی رسانده بود.

از همین روز، طبیعی است که لولا داسیلوا بخواهد سکان کشتی اقتصاد کشورش را به سرعت به سمت چین بچرخاند و با احیای دوباره مناسبات دو قدرت اقتصادی در دوسوی کره زمین، بار دیگر طعم توسعه را به مردم کشورش بچشاند.

روابط چین و برزیل

برزیل به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای در حال توسعه در نیمکره غربی، اولین کشور آمریکای لاتین است که مشارکت استراتژیک جامعی را با چین ایجاد کرد.

به علاوه، این دو کشور در حال توسعه، در چندین سیستم چندجانبه بین المللی مانند سازمان ملل، بریکس (برزیل، آفریقای جنوبی، هند و چین) و گروه ۲۰ (G۲۰) همکاری دارند.

در میان کشورهای در حال توسعه، برزیل همواره داعیه رهبری ابتکار موسوم به همکاری جنوب-جنوب را دارد و از یک دهه اخیر تاکنون همواره جزء ده اقتصاد برتر جهان به شمار می‌آید.

نگاهی به سیاست تجاری برزیل نشان می دهد اقتصاد برزیل عمدتا بر مبنای حمایت از کالای داخلی و توسعه تجارت با جهان سوم استوار است.

در میان کشورهای آمریکای لاتین، برزیل بزرگترین تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد و یکی از و پرجمعیت‌ترین سرزمینها در آمریکای لاتین به شمار می آید. چین نیز به عنوان متحد برزیل در گروه قدرت های نوظهور اقتصادی موسوم به بریکس به روابط و همکاری دوستانه خود با برزیل اهمیت زیادی می‌دهد.

به استناد گزارشهای خبری، چین مشخصا روابط با برزیل را  در چارچوب همکاری جنوب-جنوب می‌داند. از زمان برقراری روابط چین و برزیل در سال ۱۹۷۴، دو کشور روابط خود را در زمینه های مشترک سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی به آرامی توسعه داده‌اند و در بسیاری از موضوعات مهم بین المللی دیدگاه‌های مشابهی دارند.

آمار دیپلماسی تجاری برزیل و چین نشان می‌دهد در یک دهه اخیر چین از یک شریک اقتصادی به یک متحد راهبردی برای برزیل در عرصه تجارت کالا و خدمات تبدیل شده است.

در ۲۰۲۱ سطح مبادلات تجاری چین و برزیل به ۱۳۵ میلیارد دلار رسید.  به استناد آمارها به رغم شیوع ویروس کرونا سطح مبادلات تجاری دو کشور با افزایش روبرو شده است.

 لولا به رغم ژایر بولسونارو  رئیس جمهور پیشین برزیل که رویکرد غربی داشت، نگاه به شرق دارد. لولا در دوران ریاست جمهوری خود در برزیل بر توسعه روبط با شرق به ویژه چین تاکید داشت.

چین همچنین یکی از منابع اصلی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در برزیل، به ویژه در زمینه زیرساخت ها (تولید انرژی، بندرها و مناطق ریلی) و در بخش نفت و گاز به شمار می آید.

اگرچه از دیرباز آمریکا و اروپا از شرکای سنتی برزیل به شمار می آید، برزیل در سال   ۱۹۹۹ دچار بحران اقتصادی شدیدی شد. این مساله سبب شد، برزیل تغییر راهبرد دیپلماسی تجاری توسط رئیس جمهور وقت برزیل «هنریکه کاردوسو» را در دستور کار سیاست خارجی خود قرار دهد.

وی بر تنوع شرکای تجاری و توسعه همکاری ها با کشورهای بزرگ در حال توسعه به عنوان هدف اصلی کشور تاکید کرد. تجلی این تغییر بیشتر در دوران رئیس جمهور لولا داسیلوا صورت گرفت، وی در میان کشورهای در حال توسعه ایجاد روابط مستحکم با چین را ترجیح داد.

این هدف اساسا به این دلیل بود که روابط نزدیک‌تر با پکن، برزیل را قادر می‌سازد تا آرزوی خود را برای ایجاد یک نظم جهانی چندقطبی جهت ایجاد ائتلافی میان کشورهای در حال توسعه در نهادهای اصلی چندجانبه محقق کند. این همکاری راهبردی می‌تواند در راستای ارتقاء همکاری جنوب-جنوب و تقویت استقلال سیاست های برزیل در نظام بین الملل باشد.

ارتباط چین و برزیل متفاوت با سایر اعضای بریکس، از جمله روسیه و هند است. برزیل بزرگترین کشور در حال توسعه در نیمکره غربی و چین بزرگترین کشور در حال توسعه در جهان است. از نظر جغرافیایی، برزیل از چین فاصله بسیار دارد و هیچ درگیری تاریخی، تهدید امنیتی یا اختلافات ارضی میان دو کشور وجود ندارد. دو کشور روابط رسمی دیپلماتیک را در سال ۱۹۷۴ برقرار کردند اما این روابط به یک همکاری استراتژیک در سال ۱۹۹۳ و در سال ۲۰۰۴ به یک «مشارکت استراتژیک همه جانبه و همیشگی» ارتقا یافت؛ مشارکتی که در آن چین پشتیبانی خود را از شریک بین المللی خود در هر شرایط فراهم می‌کند. بالاترین نماد این همکاری ها نیز سند مشارکت راهبردی جامع دو کشور است که در سال ۲۰۱۲ امضا شد.

به طور خلاصه، برزیل به دلیل دارا بودن ویژگی های سیاسی و اقتصادی ممتاز در آمریکای لاتین، برای چین از اهمیت ویژه برخوردار است. این واقعیت که این کشور پهناور یک قطب بزرگ کشاورزی، دارای منابع عظیم معدنی و بازار داخلی قابل توجهی است و از همه مهمتر از نفوذ منطقه ای قابل‌توجهی برخوردار است، برزیل را تبدیل به متحدی استراتژیک کرده و امضای سند جامع همکاری راهبردی دو کشور در سال ۲۰۱۲ به ابزاری برای افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی چین و برزیل در قرن ۲۱ تبدیل شده است. برزیل همچنین همواره کوشیده است گامی مثبت در جهت تغییر سلطه سیاسیت جاری غرب بر کشورهای جنوب یا جهان سوم بردارد. .