آنچه قاری موفق ایرانی درباره دیپلماسی قرآنی گفت

به گزارش خبرنگار معارف ایرنا مسعود نوری همان قاری خبرسازی است که در شصت و دومین دوره مسابقات بین المللی قرآن مالزی به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران شرکت کرد و اگرچه مقامی کسب نکرد ولی به گفته خودش توانست آبروی کشور را در این مسابقات حفظ کرده و در حوزه دیپلماسی قرآنی نیز به سهم خود موفق عمل کند. چون ضمن برقراری ارتباط با قاریانی از کشورهای الجزایر، انگلستان، پاکستان، کراوسی و دیگر کشورها توانسته برای آنها تلاوت بفرستد و ارتباطی پایدار ایجاد کند و از طرف دیگر به درخواست برخی از شرکت کنندگان در این مسابقه بین المللی، دوره های مسابقه خوانی برای آنان برگزار کند. 

مسعود نوری متولد پنجم مهر سال ۱۳۵۸ و دانش‌آموخته رشته مهندسی برق در مقطع دکتری است. او نخستین کسی نیست که به مسابقات مالزی اعلام شد. به گفته محمدتقی میرزاجانی، رئیس دبیرخانه کمیته اعزام و دعوت از قاریان قرآن، از سال ۷۰ تا کنون ۴۱۷ قاری به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران به مسابقات بین المللی قرآن اعزام شده اند که ۲۷۸ نفر توانسته اند رتبه های برتر یعنی اول تا پنجم را به دست آورند. اگر بخواهیم دقیق تر بررسی کنیم باید بگوییم ۶۶درصد از قاریان اعزامی موفق به کسب رتبه های اول تا پنجم شده اند که ۱۰۶ نفر از این قاریان در مسابقات قرآن کشور خودمان مقام آورده اند و ۱۷۲ نفر در مسابقات سایر کشورها موفق به کسب مقام شده اند. 

حضور حافظ ایرانی در مسابقات مالزی

مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی تا قبل از شیوع ویروس کرونا در دو بخش بانوان و آقایان و در رشته‌های قرائت تحقیق و حفظ کل قرآن برپا می‌شد و از ایران نیز فقط یک قاری مرد به این مسابقات اعزام می‌شد که طی توافق های صورت گرفته از سوی وزارت توسعه اسلامی مالزی (جاکیم) با علیرضا معاف معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سفر به این کشور قرار شد از سال آینده یک حافظ نیز از سوی جمهوری اسلامی ایران در این مسابقات حضور یابد.  

نوری که آیین نامه مسابقات مالزی را به زبان انگلیسی خوانده و با تمام زیر و زبر آن آشنا شده، گفت حاضر است این آیین نامه را برای قاریان سال های بعد تدریس کند و این را هم گفت که هنگام تلاوت هیچگونه اضطرابی نداشته و کاملترین قرائت را داشته اما شاید مردم ندانند که او برای شرکت در این مسابقه در حدود ۶ ماه از خانواده و زندگی به دور بوده است. 

در مورد مسابقات قرآن مالزی باید گفت ایران از سال ۱۳۵۱ در این مسابقات نماینده داشته و تا کنون ۴۲ دوره با حضور نمایندگان ایران برگزار شده است که ۳۸ نفر از این قاریان مقام های اول تا پنج را کسب کرده اند و ۹۰درصد از قاریان اعزامی را دربرمی گیرد. 

میرزاجانی البته در یک جمع بندی این مطلب را هم گفت که جایگاه ایران در مسابقات قرآن مالزی قابل قبول است ولی ممتاز نیست. وی معتقد است نفوذ گسترده جریان وابسته به عربستان در این مسابقات باعث شده تا نماینده ایران از ایستادن بر سکوی نفرات اول باز بماند و از طرف دیگر قاریان و حافظان در کشورهای اسلامی در حال پیشرفت و ارتقاء فنی هستند و طبیعی است که گاهی نتوانیم رتبه برتر را کسب کنیم. عدم شفافیت آیین نامه مسابقات در برخی کشورها و غلبه سلیقه برخی داوران در نتیجه مسابقات، عدم خودباوری افراد اعزامی که مانع ارائه توانمندی آنان می شود و این مساله که خروجی مسابقات داخلی قرآن تضمین کننده کسب رتبه در مسابقات دیگر کشورها نیست از دیگر عواملی بود که میرزاجانی به عنوان موانع کسب مقام برتر در مسابقات مالزی اعلام کرد ولی این، همه مساله نیست. چون برخی دیگر از مسئولان و کارشناسان قرآن نظری دیگر داشتند. 

نشست تخصصی برای آسیب شناسی مسابقات مالزی

مجموعه این نظرات هفته گذشته در یک نشست تخصصی در خبرگزاری قرآنی ایکنا با عنوان آسیب شناسی شیوه انتخاب و نحوه حضور نمایندگان ایران در مسابقات بین المللی قرآن مطرح شد و اگرچه این نشست بیش از دو ساعت به طول انجامید ولی نکات قابل توجهی مطرح شد که به برخی از آنها اشاره می کنیم. 

شاید بتوان گفت یکی از مهمترین نکات این نشست اختصاصی، وقت بسیاری بود که به طرح موضوع نحوه حضور نمایندگان ایران در مسابقات قرآنی جهانی اختصاص داشت و آنچه کمتر مورد بررسی قرار گرفت نحوه انتخاب و حضور این نمایندگان در کشورمان خودمان بود. البته میرزاجانی رئیس دبیرخانه کمیته اعزام قاریان قرآن گزارشی از نحوه انتخاب ارائه کرد ولی برخی پیشکسوتان قرآنی در این زمینه هم سخنانی اصلاحانه داشتند.

میرزاجانی درباره نحوه انتخاب قاریان گفت که از ۱۵ سال پیش در کمیته اعزام قاریان چگونه قاریان را انتخاب می کردند تا سال ۸۷ که دوره آموزشی برای نمایندگان ایران می گذشتند و پس از حدود هشت سال یک تحول جدی صورت گرفت و آن تحول، تبدیل شدن ارزیابی و انتخاب قاریان به همه مسابقات بین المللی بود که این شیوه نیز موافقان و مخالفانی داشت. به هرحال قرار شد بعد از مسابقات کشوری که از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار می شود، یک گروه داوری اقدام به ارزیابی و انتخاب قاریان می کردند که به علت عدم اقبال برخی از شرکت کنندگان و اساتید، این کار نیز متوقف شد. 

ضرورت بازبینی در انتخاب اعضای کمیته اعزام

به هر حال کمیته اعزام و مرکز قرآنی سازمان اوقاف ناگزیر شدند بخشی از محتوای دوره ارزیابی قاریان را به مرحله نهایی مسابقات کشوری واگذار کنند که از سال ۹۸ این فرایند نیز متوقف شد و شرایط به سابق برگشت و با یک تلاوت چند دقیقه ای در صحن مسابقات کشوری، تکلیف نفرات اعزامی مشخص می شد. یعنی نفر اول برای مسابقات بین المللی ایران و نفر دوم برای مسابقات مالزی تعیین می شود.

رئیس کمیته اعزام قاریان معتقد است می توان یک بار دیگر ساز و کار اعزام مورد بررسی قرار گیرد و اگر قابلیت اجرا داشته باشد، در انتخاب نمایندگان اعزامی به مسابقات بین المللی با دقت بالاتری عمل کرد که مهدی قره شیخلو قاری و پیشکسوت این حوزه از ضرورت بازبینی در انتخاب اعضای کمیته اعزام سخن گفت تا افرادی با تخصص های مختلف قرآنی عضو این کمیته شوند. وی پیشنهاد داد تا یک کمیته ۱۰ نفره تشکیل شود تا با ایجاد فرصت های جدید، تصمیم های جدی تر و تاثیرگذارتری گرفته شود. او این را هم گفت که ریشه این مسائل به تصمیم های ۳۰ ساله شورای عالی قرآن برمی گردد. البته وی معتقد است مسابقات قرآنی ابزاری برای نشان دادن توانمندی های قاریان کشورمان در سطح جهان است. 

قاریان ایرانی جزو انرژی های کشور هستند

یکی دیگر از کسانی که در این نشست البته به صورت فیلمی ضبط شده سخن گفت، احمد ابوالقاسمی استاد و قاری بین المللی کشورمان بود که به دلیل همزمان شدن برنامه ای دیگر با این نشست در استودیوی ایکنا حاضر شد و در فیلمی چند دقیقه ای گفت که قاریان اعزامی مانند مسعود نوری از انرژی های کشور ما هستند که همواره باید از آنها حمایت کنیم. 

وی که چهار سال به عنوان استاد به همراه قاری به مالزی اعزام شده و یک بار هم خودش مقام اول را در این کشور کسب کرده، قبول دارد که ناداوری در این مسابقات وجود دارد. به ویژه با توجه به این که ایران توانسته طی چهار سال از پنج مسابقه، مقام اول را کسب کند. مثلا سال ۶۶ گرجی، سال ۶۸ عباس امام جمعه، سال ۷۰ منصور قصری زاده و سال ۷۱ احمد ابوالقاسمی این رتبه را به دست آورده است. با این حال ابوالقاسمی پیشنهاد کرد ۱۴ تلاوت انجام شده در مسابقات مالزی توسط اساتید بررسی شود؛ هر چند نه می توان نتیجه مسابقات را تغییر داد و نه قرار است جایزه ای داده شود. 

این استاد قرائت حتی مدعی شد اگر داوران مسابقه مالزی نمره صفر به قرائت قاری ایرانی می دادند، بازهم چهاردهم نمی شد. بنا بر این در مسابقات مالزی هیچ حساب و کتابی وجود ندارد. 

کسب رتبه در مسابقات قرآنی بهانه است

ولی یاراحمدی که سالهایی سکاندار مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف بود، صحبت های خود را اینگونه آغاز کرد که کسب رتبه و مقام در مسابقات بین المللی یک بهانه است و در راستای دیپلماسی قرآنی ما به دنبال تعامل قرآنی با سایر کشورها هستیم. بنابر این اولیت اصلی حضور و تعامل است. او به این نکته هم اشاره کرد که در همان زمان که مسئولیت مسابقات را داشت، هیچوقت مالزی برای داوری از ایران درخواست نکرد ولی جمهوری اسلامی ایران باز هم از داوران مالزیایی دعوت می کرد تا در مسابقات ایران دواری کنند. 

وی گریزی هم به سخنان رهبر انقلاب درباره ضرورت تلاوت استادانه و خاشعانه زد و گفت ما باید از کسب رتبه قاریان سایر کشورها نیز خوشحال باشیم و اگر بتوانیم مکتب ایرانی را در زمینه قرائت قرآن ایجاد و قاریانی را در همین راستا تربیت کنیم، در واقع قاریان را به عنوان سفیران کشورمان به مسابقات می فرستیم نه کسب مقام. 

این پیشکسوت قرآنی از امین پویا قاری جوان کشورمان به عنوان قاری درجه یک نام برد که مرحوم شحات محمد انور قاری ممتاز مصر پس از شنیدن تلاوت پویا گفته بود که جوهره تلاوت پویا بسیار فاخر است و از قرائت او لذت برده است. یاراحمدی گفت که برای ایجاد کرسی تلاوت یک قاری لازم است ضمن ارزیابی و درجه بندی آنان، حمایت لازم را از آنان داشته باشیم تا در سطح بین المللی نیز مطرح شوند. 

حمید مجیدی مهر که از بهمن ماه سال گذشته تصدی مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف را به عهده گرفته، به نکاتی ریز اشاره کرد و از ضرورت اصلاح نگاه جامعه قرآنی به مسابقات بین المللی سخن گفت و راهگشای این موضوع، تعادل در کار رسانه ای است. یعنی نه آنقدر این مسابقات را مهم جلوه دهیم که تصور مردم این باشد که همه چیز در این مسابقات است و نه آن قدر از این مسابقات غافل شویم که هیچ انعکاسی از آن را منتشر نکنیم. 

وی با اشاره به جایگاه قاریان ایرانی در میان قاریان سایر کشورها به ذکر خاطره ای پرداخت و گفت وقتی برخی قاریان ما به قرائت های ۱۰ گانه قرآن را تلاوت می کنند، قاریان برخی کشورها از تعجب انگشت به دهان می مانند که مگر قاریان ایرانی هم با قرائت های هفتگانه و ۱۰ گانه آشنا هستند. 

عدالت محوری در مسابقات قرآنی

با این حال عدالت محوری مسابقات بین المللی قرآن، شاه بیت صحبت های مجیدی مهر بود که در جمهوری اسلامی ایران بسیار مورد تاکید است؛ به گونه ای که محمدرضا جاهدی نیا در مسابقات سال گذشته به مقام برتر خود اعتراض کرد و گفت که آیه ای را به درستی تلاوت نکرده و داور هم متوجه این اشتباه نشده است. این اقدام جاهدی نیا تحسین بسیاری از داوران را بر انگیخت به گونه ای که نمایندگانی از سه کشور نیز این کار را ستودند و آن را نمونه ای از عدالت مسابقات قرآنی ایران دانستند. 

مجیدی مهر به یکی از آفت های قاریان کشورمان هم پرداخت و گفت بزرگترین ایراد مسابقات ایران این است که تمام آرزوی قاریان به موفقیت در مسابقات ختم می شود. وی نیز همچون مجیدی مهر معتقد است حلقه مفقوده در مسابقات بین المللی قرآن عبارت است از تعامل جمهوری اسلامی ایران با مجموعه مسابقات قرآنی دنیا مانند مسابقات الجزایر، مصر، کویت و دیگر کشورها. 

در این نشست فقط جای نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خالی بود تا درباره دیپلماسی قرآن و نحوه انتخاب قاریان قرآن صحبت کند که یکی از خبرنگاران پیشنهاد کرد تا در برنامه ای دیگر با حضور نمایندگانی از دیگر نهادها مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی حق موضوعی همچون دیپلماسی قرآنی به خوبی ادا شود. 

سایر کارشناسان نیز درباره حاشیه ها و جزییات مسابقه مالزی سخن گفتند و به مسائلی اشاره کردند که شاید برای خوانندگان اهمیت نداشته باشد. مثلا آیا ضروت دارد که استاد راهنما به همراه قاری به مسابقات اعزام شود که اکثرا این کار را مثبت ارزیابی کردند یا این که وضعیت روش های برگزاری مسابقات قرآنی در کشورهای دیگر مورد بررسی قرار گیرد تا در ایران نیز این کار به صورت کارشناسی و پخته انجام شود. استفاده از تجربیات قاریانی که سال های قبل اعزام شدند، ضرورت تسلط قاریان به آیین نامه های مسابقات خارجی و مطالبی دیگر از این دست به صورت مفصل مورد بررسی قرار گرفت و مسعود نوری نیز به برخی از نکات مهم در مسابقه امسال مالزی اشاره کرد که یکی دو نکته را نیز قبلا طی بیانیه ای اعلام کرده بود.

حال باید دید کمیته اعزام برای مسابقه سال آینده مالزی چه برنامه هایی را درنظر دارد و آیا در انتخاب اعضای کمیته بازبینی صورت خواهد گرفت یا نه و درباره سایر مسابقات چه سیاست هایی را دنبال خواهد کرد.