رمزگشایی از اظهاراتی که مسیر مذاکرات وین را منحرف کرد

ایران آخرین پیشنهادات خود به پاسخ آمریکا درباره متن پیش نویس توافق وین را از طریق هماهنگ کننده اتحادیه اروپا ارائه کرده بود. مشارکت کنندگان برجام پیشنهادات ایران را «بسیار حرفه‌ای و منطقی» توصیف کرده و رسانه‌های گروهی، خبرنگاران و ناظران بین‌المللی نیز سرگرم گمانه‌زنی درباره پاسخ احتمالی ایالات متحده بودند. فشارها روی واشنگتن برای تصمیم‌گیری بالا رفته بود.

گره اصلی کار در حصول توافق نهایی، ادعاهای سیاسی پادمانی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران است. ایران تاکید دارد که رسیدن به توافق ‌نهایی علاوه بر رفع موثر و پایدار تحریم‌ها از مسیر مختومه شدن این پرونده ادعایی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گذرد. ادعایی که نخستین بار از سوی نخست‌ وزیر وقت رژیم صهیونیستی مطرح و پس از آن توسط رسانه‌ها و مذاکره‌کنندگان غربی دامن زده شد.

جمهوری اسلامی ایران ضمن رد ادعاهای مطرح شده همواره تاکید کرده است که تعهدات کشورها در حوزه پادمان نامحدود نیست. ایران در جریان مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز برای طرف مقابل تشریح کرد که برجام نباید از طرف غرب گروگان مسائل و ادعاهایی باشد که با هدف اعمال فشار بر ایران مطرح شده‌اند.

ایران اسفند گذشته برای نشان دادن حسن نیت خود با آژانس بین‌المللی انرژی توافق کرد تا مسائل ادعایی بر اساس نقشه راه مشخصی حل و فصل شود. طرف‌ غربی هم تعهداتی را در این زمینه پذیرفت اما نه تنها اجرا نکرد که مسیری کاملا متضاد را در پیش گرفت.

ایران همواره بر ضرورت مختومه شدن این پروند تاکید و تصریح کرده است که مسائل پادمانی نباید دستاویزی برای سواستفاده علیه ایران در آینده باشد. یک دیپلمات ایرانی مرداد ماه گذشته که مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از سرگرفته شد به ایرنا گفته بود: پایداری توافق در توازن آن است؛ اطمینان در مقابل اطمینان. مسائل ادعایی پادمانی با فشار سیاسی ایجاد شدند و با فشار سیاسی ادامه پیدا کرده‌اند و ماهیت سیاسی دارند.

تبادل پیام‌ها میان ایران و آمریکا با واسطه‌گری اتحادیه اروپا تا زمانی جریان داشت که واشنگتن تسلیم فشارهای صهیونیست‌ها شد و از ادامه این مسیر برای رسدن به تفاهم با ایران صرف نظر کرد.

اندیشکده شورای آتلانتیک در یادداشتی به قلم «آمیخای استین» خبرنگار شبکه تلویزیونی «کان» اسرائیل نوشته است: اوت گذشته (شهریور) تصور غالب این بود که فقط چند روز تا رسیدن به توافق نهایی زمان مانده است. جوسپ بورل و انریکه مورا از اتحادیه اروپا پیش نویس آخرین متن توافق را به ایرانیان پیشنهاد کردند. اولین پاسخ ایران – و پاسخ مثبت دولت بایدن به آن – بسیاری از ناظران را بر آن داشت تا به این نتیجه برسند که رسیدن به توافق نهایی به زودی محقق خواهد شد اما زمانی که اوت به سپتامبر تبدیل شد، واشنگتن مقصد موجی از مقامات اسرائیلی شد که تلاش می‌کردند از توافق احتمالی جلوگیری کنند.

در این نوشتار با اشاره به انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی آمده است: دست‌یابی به توافق نهایی می‌توانست برای یائیر لاپید خبر بدی باشد. به همین خاطر نفتالی بنت قائم مقام نخست وزیر وقت سعی کرد تا از شکست سیاسی در این زمینه فاصله بگیرد و با صدور بیانیه‌ای نوشت: «من موفق شدم از توافق برای یک سال جلوگیری کنم و امیدوارم که اکنون نیز این امکان وجود داشته باشد.» به عبارت دیگر، اگر توافقی وجود داشته باشد، تقصیر نخست وزیر فعلی است.

در ادامه می‌خوانیم: بنیامین نتانیاهو (رهبر وقت حزب مخالف دولت) حتی حاضر شد با لاپید ملاقات کند تا در مورد مذاکرات هسته ای اطلاعاتی کسب کند (این روزها، ملاقات نخست وزیر و رهبر حزب اپوزیسیون برای بحث در مورد مسائل امنیت ملی که زمانی رویه بود، اکنون نادر است). با این حال، هدف نتانیاهو روشن بود و او به محض خروج از جلسه، به سیاست دولت در قبال ایران حمله کرد.

تغییر مسیر مذاکرات

در بحبوحه فشار صهیونیست‌ها و تعلل آمریکایی‌ها برای تصمیم‌گیری درباره بازگشت به برجام، جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۲۳ شهریور ماه در اظهاراتی جنجالی که بسرعت خبرساز شد، بن بست مذاکرات را اعلام کرد.

او در گفت‌ وگو با آژانس خبری فرانسه با بیان اینکه «نقش من به عنوان هماهنگ کننده در مذاکرات این است که سعی کنم مواضع طرف‌ها را به‌هم نزدیک کنم» افزود: در عرض چند ماه گذشته، ما در حال همگرایی بودیم و در هر مرحله، مواضع به هم نزدیک‌تر می‌شد اما متاسفانه پس از تابستان، آخرین پیشنهادها به هم نزدیک نشد و طرف‌ها در حال واگرایی هستند»

بورل این وضعیت را از یک سو به انتخابات کنگره و شرایط سیاسی آمریکا و از سوی دیگر «جهت گیری‌هایی» نسبت داد که به جمع‌بندی منجر نشده است.

به فاصله کوتاهی تحولات جدیدی شکل گرفت که مسیر مذاکرات را به‌ سرعت منحرف کرد. غرب ادعای ساختگی مشارکت ایران در جنگ اوکراین را مطرح و حمایت از حوادث داخلی ایران را چاشنی وضع تحریم‌های جدید علیه ایران کرد.

تروئیکا و اتحادیه اروپا که در برابر اقدامات یکجانبه و غیرقانونی ایالات متحده آمریکا در قبال ایران و برجام سکوت کرده بودند، ادعاهای سیاسی را بهانه‌ای برای موضع‌گیری‌های غیرسازنده علیه ایران قرار دادند. تروئیکا با تکرار اتهام استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین اعلام کرد که سازمان ملل باید در مورد این اتهام تحقیق کند.

آن‌ها با چشم‌پوشی از نقض صریح قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط ایالات متحده آمریکا ادعا کرده‌اند که باید مشخص شود این اقدام روسیه و ایران نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است یا خیر.

جوسپ بورل نیز ادعاهای مطرح شده را تکرار کرده و در یادداشتی که به تازگی درباره جمع‌بندی اجلاس گروه هفت در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد، ادعا کرد: مسائل درباره برجام در مسیر درست پیش نمی‌رود. مواضع بین طرف‌ها هنوز به هم نزدیک نشده است و ایران باید با آژانس بین‌المللی اتمی به شکلی سازنده تعامل کند.

اما واقعیت این است که زمان نمایش ساختگی پلن‌بی به پایان رسیده است. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در این باره گفت: آنچه ملت ما در ۴۰ روز اخیر شاهد بوده‌، اجرای «پلن بی» بود که آمریکایی‌ها می‌خواستند دنبال کنند اما در این مسیر، با بصیرت ملت و هدایت رهبر معظم انقلاب شکست خوردند.

وی همچنین در رشته توییتی در خصوص مکالمه تلفنی اخیر خود با بورل، نوشت که در این تماس «مجددا بر آمادگی ایران برای جمع‌بندی مذاکرات در اسرع وقت تأکید کردم. آمریکا می‌بایست سیاست یک بام و دو هوا را متوقف کرده و اراده واقعی نشان دهد».

از این منظر انتظار می‌رود که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا وظیفه خود را به عنوان هماهنگ کننده برجام، به صورت حرفه‌ای و فارغ از فشار طرف‌های ثالث و بخصوص اتهامات بی اساس سازمان‌های جاسوسی صورت دهد و با اجتناب از موضع‌گیری‌های شتابزده، مسیر مذاکرات را روی ریل منطقی قرار دهد.