اجلاس گروه ۲۰ در سایه دو بحران

قطار اجلاس گروه ۲۰ که سال ۲۰۲۱ در رم پایتخت ایتالیا توقف کرده بود، اینک به بالی اندونزی رسیده و سران این گروه روز سه شنبه ۲۴ آبان نشست خود را آغاز کرده اند که تا فردا چهاشنبه ۲۵ آبان نیز ادامه خواهد یافت. در نهایت این قطار برای اجلاس آتی در سال ۲۰۲۳ عازم هند می شود و در دهلی نو توقف خواهد کرد.

لازم به ذکر است که این گروه شامل ۱۹ کشور آرژانتین، استرالیا، برزیل، چین، آلمان، فرانسه، انگلیس، هند، اندونزی، ایتالیا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، ترکیه، آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا است.

این گروه که تنها از دو سوم جمعیت جهان نمایندگی می کند، ۸۰ درصد نیروی اقتصادی و سه چهارم تجارت جهانی را در بر می گیرد. چهار کشور چین، ایالات متحده، آلمان و ژاپن که بزرگترین کشورها در زمینه صادرات می باشند، عضو گروه ۲۰ هستند. همچنین در میان ۲۰ کشور این گروه ۱۵ کشور با بیشترین حجم صادرات دیده می شوند.

به رغم شعار امسال گروه تحت عنوان «در کنار هم پیشرفت کنیم، در کنار هم قوی تر شویم» اما اختلافات به قدری شدید است که این شعار پوشالی به نظر می رسد چرا که همان آغاز، مقامات اندونزی اعلام کردند به علت تنش و اختلاف بین سران گروه ۲۰ بر سر موضوعات مختلف، مراسم عکس دسته‌جمعی پیش از آغاز رسمی نشست لغو شده است.

این تصمیمی بی‌سابقه در تاریخ این گروه ۲۰ است. تا پیش از این، بنا بر سنت هر ساله، سران گروه ۲۰ پیش از آغاز رسمی نشست، عکس دسته‌ جمعی می‌گرفتند.

به نوشته «کیودو»، نبود مراسم عکس دسته‌جمعی در نشست امسال نشان‌دهنده و بازتاب‌ دهنده اختلافات عمیق بین کشورهای غربی و روسیه بر سر عملیات نظامی مسکو در اوکراین است.

اجلاس مزبور، در حالی برگزار شده که برخی از مهم‌ترین مسائل و بحران‌های گریبانگیر جهان از جمله جنگ اوکراین، فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای شمالی، اوضاع بیماری اقلیمی جهان، بحران انرژی و روابط تنش‌آلود چین و آمریکا بر آن سایه افکنده است اما در این میان مهمترین آنها تنش چین و آمریکا و بحران اوکراین هستند.

اجلاس گروه ۲۰ تحت الشعاع تنش آمریکا و چین

یکی از تنش های بین المللی به تنش بین آمریکا و چین بر سر تایوان ارتباط می یابد؛ بحرانی که به دلیل آتش افروزی آمریکا از قبیل اظهارات خصمانه، سفر تحریک کننده «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و چند سناتور به تایوان و غیره تا آستانه رویارویی نظامی پیش رفت.

روسای جمهور آمریکا و چین اما در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در بالی اندونزی دیدار و درباره مساله تایوان و لزوم برقراری صلح و ثبات در این تنگه گفت‌وگو کردند.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا پس از ملاقات «حضوری و صریح» با شی جین‌ پینگ، همتای چینی وی در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در بالی اندونزی، گفت که به باور وی هیچ تلاش قریب‌الوقوعی از جانب چین برای حمله به تایوان وجود ندارد. در این ملاقات، رهبر چین نیز تاکید کرد که برقراری ثبات در تنگه و استقلال تایوان، دو مساله ناسازگار هستند.

رئیس جمهور آمریکا به‌رغم اینکه «اقدامات پکن در قبال تایوان را قلدرمآبانه و به طور فزاینده خصمانه» خواند، مدعی شد که سیاست آمریکا درباره تایوان تغییر نکرده است.

به رغم اینکه بایدن مدعی شد که آمریکا خواستار حل و فصل موضوعات بین‌ تنگه و روابط چین و تایوان است اما واقعیت های میدانی عکس آن را اثبات می کند و ناظران بر این باورند که آمریکای بایدن قصد آن را دارد که نسخه ای مشابه اوکراین برای چین و تایپه بنویسد.

بحران پیچیده و رو به تعمیق اوکراین

چند روز پیش کاخ کرملین اعلام کرد که ولادیمیر پوتین رئیس‌ جمهور روسیه در این نشست شرکت نخواهد کرد و هیئت دولت روسیه با ریاست سرگئی لاوروف وزیر خارجه به اندونزی خواهد رفت.

در آستانه نشست، نشریه «تلگراف» انگلیس به نقل از منابعی آگاه اعلام کرد انگلیس و اتحادیه اروپا در حال برنامه‌ریزی هستند که در جریان نشست هفته آینده سران گروه ۲۰ در اندونزی، «هر کار ممکن» برای «منزوی‌کردن» روسیه انجام دهند و دیگر کشورها را تشویق کنند که هنگام سخنرانی هیئت روس از سالن خارج شوند.

در مقابل، نشریه «پولیتیکو» از فشار مقامات اندونزی به ویژه جوکو ویدودو رئیس جمهور این کشور به مقامات آمریکایی، اروپایی، استرالیایی و ژاپنی برای کاهش لفاظی و اظهارات خصمانه علیه روسیه در اجلاس سران گروه بیست خبر داد.

بر اساس این گزارش، پولیتیکو اعلام کرد که مقامات آمریکایی، اروپایی، استرالیایی و ژاپنی از سوی همتایان اندونزیایی و بویژه جوکو ویدودو رئیس جمهور این کشور تحت فشار قرار گرفته اند تا انعطاف پذیری نشان دهند و به منظور تضمین موافقت مسکو با بیانیه‌ای پس از پایان این اجلاس، اظهارات معتدلی به کار گیرند.

نشریه پولیتیکو همچنین گفت که عربستان، هند، برزیل و چین قصدی برای محکوم کردن روسیه ندارند و پکن هرگونه انتقاد مستقیم از مسکو را محال خواهد دانست.

این حجم از عصبانیت غربی ها به بحران اقتصادی و انرژی اوکراین برمی گردد که نه روسیه، بلکه اروپا و آمریکا را به یک باتلاق بزرگ فرو برد.

بسیاری از کشورها از جمله تعداد قابل توجهی از کشورهای عضو گروه ۲۰ نظیر کشورهای اروپایی، هند، چین، ترکیه و … به شدت نیازمند انرژی و به طور خاص نیازمند نفت خام و منابع گاز هستند و تحریم های گسترده غرب علیه روسیه باعث شده است تا این کشور به عنوان یکی از مهم ترین قطب های انرژی جهان، نخواهد یا نتواند مثل گذشته روند صادرات نفت و گاز خود به کشورهای مختلف از جمله اروپا را انجام دهد.

همیچنین افزایش بهای نفت و انرژی در پی وقوع جنگ اوکراین و بویژه در شرایط آغاز فصل سرما، بسیاری از کشورها را با مشکلات حاد مواجه کرده است و مدتها است خیابان های بسیاری از شهرهایی اروپایی صحنه تظاهرات اعتراضی مردم به کمبود و افزایش بهای سوخت شده است هر چند روند افزایش قیمت ها و افزایش تورم، صرفا محدود به سوخت و انرژی نیست و افزایش تورم، امروز اعتراض اصلی مردم اروپا به دولت های متبوع است.

به گزارش خبرگزاری «رویترز»، اطلاعات مجمع جهانی اقتصاد که حدود یک هفته قبل از برگزاری اجلاس گروه ۲۰ منتشر شد حاکی از آن است که تورم افسارگسیخته بزرگ‌ترین نگرانی کشورهای عضو گروه ۲۰ طی دو سال آینده است. پس از تورم، بحران بدهی و بحران افزایش هزینه‌های زندگی در این کشورها بیشترین توجه و نگرانی را به خود جلب کرده است. ‌

بر اساس یک نظرسنجی انجام‌ شده توسط مرکز اقتصادها و جوامع جدید مجمع جهانی اقتصاد، تورم در کشورهای گروه ۲۰ به قدری افزایش یافته که در چندین دهه گذشته بی‌سابقه بوده و باعث شده تا یک سوم کشورهای عضو گروه ۲۰ روند افزایش قیمت‌ها را به عنوان بزرگ‌ترین نگرانی خود عنوان کنند.

اگرچه بانک‌های مرکزی کشورهای جهان سیاست‌های انقباضی را در راستای کنترل تورم در پیش گرفته‌اند، اما تلاش آنها در این مسیر ممکن است به رکود در اقتصاد جهانی منجر شود.

در مجموع در اجلاس گروه ۲۰ در ظاهر بایدن رفتاری نرم و انعطاف پذیر از خود نشان داده و در نشستی مطبوعاتی اعلام کرد که «وزیر خارجه آمریکا برای ادامه مذاکرات میان دو طرف عازم چین خواهد شد» اما این عقب نشینی بی ارتباط با شرایط دشوار غرب نیست. ضمن اینکه آمریکا همواره نشان داده که بین شعار تا عمل مقامات آن فرسنگ ها فاصله وجود دارد. آنها در این اجلاس تشدید فشار بر روسیه را نیز در برنامه خود دارند به آن امید که پوتین را از مواضع خود منصرف کنند یا اینکه پروژه روس هراسی و انزوای کرملین را پیش ببرند.