گزارش رسانه آلمانی درباره مرگ برجام: تحلیل یا واقعیت؟

روز سه‌شنبه انتشار ادعای «مرگ برجام» بسرعت در شبکه‌های مجازی انعکاس یافت. در متن خبر به نقل از آنچه شبکه یک المان نامبرده، ادعا شد: «آمریکا برای همیشه مذاکرات با ایران را ترک‌ کرد. آمریکا مرگ برجام را اعلام کرد و مذاکرات به پایان رسید.»

این ادعا گمانه‌زنی‌ها درباره تحولی تازه در روند مذاکرات وین را افزایش داد؛ گفت‌وگوهایی که از اسفند گذشته به دلیل ضعف در اراده ایالات متحده برای جبران اقدامات غیرقانونی دولت ترامپ درقبال ایران تطویل شده و از این منظر پذیرش پایان آن دور از انتظار به‌نظر نمی‌رسید.

اما بررسی های صورت گرفته نشان داد که گزارش جهت‌دار رسانه آلمانی توام با انعکاس ترجمه‌ای غلط که منشاء آن هنوز مشخص نیست، به شایعات دامن ‌زده بود.

ماجرا چه بود؟

رسانه آلمانی «تاگسچاو» روز سه‌شنبه در گزارشی با استناد به ادعای اخیر «رابرت مالی» فرستاده ویژه کاخ سفید در امور ایران مبنی براینکه تمرکز آمریکا از مذاکرات وین به بهانه مسائل حقوق بشری و حوادث اخیر ایران تغییر کرده است، مدعی شد که واشنگتن گفت‌وگوهای هسته‌ای با تهران را متوقف کرده است.

در واقع پس از آنکه جوسپ بورل از تداوم تلاش‌های خود به‌عنوان هماهنگ کننده برجام‌ برای دست‌یابی به توافق نهایی و از سرگیری اجرای برجام خبر داد، «تاگسچاو» نوشت: «در حال حاضر ایالات متحده دیگر نمی‌خواهد برای احیای توافق هسته ای با ایران تلاش کند»

در گزارش منتشر شده به نقل از سخنان رابرت مالی آمده است: «علاوه بر اینکه مذاکرات از قبل متزلزل شده بود، دلایل سیاسی در این رابطه نقش دارد و ایالات متحده دیگر نمی‌خواهد برای احیای توافق هسته ای با ایران تلاش کند. هرچند در مذاکرات باز می‌ماند، اما دولت آمریکا اکنون بر سیاست تحریم و فشار تمرکز خواهد کرد.»

این گزارش با اشاره به سخنان مالی درباره تدابیر جبرانی ایران در برجام، به نقل از دیپلمات‌ها نوشت که نامبرده امروز (سه‌شنبه) با همتایان انگلیسی، آلمانی و فرانسوی خود در تماس خواهد بود.

این درحالیست که سه کشور اروپایی عضو برجام و آمریکا قصد دارند تا به بهانه مسائل پادمانی ادعایی، قطعنامه جدیدی را علیه ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از فردا در وین آغاز می‌شود، پیشنهاد کنند. ادعایی که نخستین بار از سوی نخست‌ وزیر وقت رژیم صهیونیستی علیه ایران مطرح و سپس توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رسانه‌ها دامن ‌زده شد.

در واقع برنامه صلح آمیز هسته ای ایران از ابتدا با ابزارسازی بی دلیل آمریکا تحت تاثیر رژیم صهیونیستی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همدستی تروئیکا به یک بحران غیرضروری تبدیل شد.

جمهوری اسلامی ایران در برابر دخالت ناعادلانه شورای امنیت سازمان ملل مقاومت کرد و تسلیم فشار آمریکا-تروئیکا برای توقف غنی سازی صفر نشد؛ اما برای کاهش تنش‌ها موافقت کرد که نگرانی‌ها در مورد برنامه هسته‌ای خود را با شرکت در مذاکرات سازنده (که منجر به توافق برجام سال ۱۳۹۴ شد)، کاهش دهد.

ایران پس از امضای توافقی با گروه ۱+۵ در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت.

اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتاً با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.

اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، نهایتاً در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

رسانه آلمانی « تاگسچاو » با تغییر این روایت گزارش داده است: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۱۸ نسبت به غنی‌سازی هسته‌ای ایران هشدار داد و سپس دونالد ترامپ به طور یکجانبه این توافق را فسخ و تحریم‌های جدیدی را اعمال کرد.

در ادامه ادعا شده است: «جو بایدن در ابتدا می‌خواست برجام را احیا کند اما از آن زمان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها هشدار داده که ایران تلاش‌های خود برای غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده است.»

واقعیت این است که دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما اراده لازم را برای جبران اقدامات غیرقانونی دولت سابق و بازگشت به برجام را ندارد.

به گزارش ایرنا، مذاکرات رفع تحریم‌ها پس از ماه‌ها گفت‌ وگوهای فشرده در وین به مرحله‌ای رسیده است که چنانچه ایالات متحده آمریکا به عنوان طرف نقض کننده برجام مطالبات منطقی ایران و الزامات شکل‌گیری یک توافق پایدار و قابل اتکاء را بپذیرد، توافق نهایی حاصل خواهد شد.

تجربه ماه‌ها مذاکرات در وین ثابت کرد کاخ سفید به دلیل مشکلات داخلی و فشار رژیم صهیونیستی قدرت تصمیم‌گیری برای بازگشت به توافق هسته‌ای را ندارد و از این منظر، به تاکتیک مقصرنمایی و تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی علیه ایران متوسل شده است.

قریب به اتفاق کشورهای مشارکت کننده در گفت‌وگوها، خواهان جمع‌بندی سریع‌تر مذاکرات هستند اما دستیابی به توافق نهایی در انتظار تصمیمات سیاسی ایالات متحده آمریکا در خصوص چند موضوع باقی‌مانده مهم و کلیدی است.

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز در جمع خبرنگاران در بروکسل گفت: برجام از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد تعیین تکلیف شده و من به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات تلاش می‌کنم، تا برجام را احیا کنم. وی با اشاره به وضعیت بن‌بست در مذاکرات افزود: این مسیر با وجود مشکلاتی که دارد به کارش ادامه می‌دهد. بورل نگرانی‌های اتحادیه اروپا درباره حوادث اخیر ایران را از موضوع برجام مجزا توصیف و تصریح کرد به تلاش‌های خود برای نزدیک کردن موضع طرف‌های مذاکره کننده در برجام ادامه می‌دهد.

پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه در پاسخ به سووال خبرنگار ایرنا درباره تحلیل نشریه آلمانی پیرامون مذاکرات وین گفت: به عنوان یک قاعده کلی، ما در مورد گمانه زنی ها و شایعات در رسانه ها و همچنین در مورد مواضع (واقعی یا ادعایی) شرکت کنندگان برجام یا ایالات متحده اظهار نظر نمی کنیم. تنها چیزی که ما در این مرحله در مورد برجام می گوییم همان چیزی است که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته بیان کرد.