تاکتیک‌های نظامی حوثی‌ها؛ از کلاشینکف تا موشک بالستیک! – تابناک

به گزارش سرویس سیاسی تابناک ،در دل خاورمیانه‌ای که هر روز با تنش‌های تازه‌ای روبه‌رو می‌شود، گروهی به نام انصارالله، که بیشتر با نام حوثی‌ها شناخته می‌شوند، توانسته‌اند با تاکتیک‌های نظامی خلاقانه و بهره‌گیری از منابع محدود، خود را به‌عنوان نیرویی تأثیرگذار در منطقه مطرح کنند.

حوثی‌ها پیرو مذهب زیدیه، یکی از شاخه‌های شیعه اسلام هستند. زیدیه به امامت زید بن علی، نوه امام حسین (ع)، اعتقاد دارند.

 این گروه شبه‌نظامی شیعه زیدی که از دهه ۱۹۹۰ در شمال غربی یمن ریشه دوانده، با استفاده از استراتژی‌های نامتقارن و سلاح‌هایی که گاه به نظر ابتدایی می‌آیند، نه‌تنها در برابر ارتش یمن مقاومت کرده، بلکه قدرت‌های منطقه‌ای و حتی بین‌المللی را به چالش کشیده است.

حوثی ها چه عقایدی دارند؟

حوثی‌های یمن، که به عنوان جنبش انصارالله نیز شناخته می‌شوند، یک گروه سیاسی-نظامی شیعه زیدی هستند که در یمن فعالیت می‌کنند. عقاید و اهداف اصلی آنها را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:

 حوثی‌ها پیرو مذهب زیدیه، یکی از شاخه‌های شیعه اسلام هستند. زیدیه به امامت زید بن علی، نوه امام حسین (ع)، اعتقاد دارند.

مقاومت در برابر ظلم یکی از پایه های عقیدتی حوثی ها است، آنها خود را مدافع حقوق شیعیان زیدی و مخالف ظلم و ستم حکومت‌های دست‌نشانده خارجی می‌دانند.حوثی‌ها به شدت مخالف نفوذ آمریکا و اسرائیل در منطقه هستند و شعار “مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل” را به عنوان بخشی از ایدئولوژی خود مطرح می‌کنند.نها خواهان استقلال یمن از نفوذ خارجی و ایجاد حکومتی مستقل و خودکفا هستند.

حمایت از فلسطین و مخالفت با وهابیت نیز دو پایه اصلی دیگر ایدئولوژی حوثی ها است.

  برخلاف شیعه دوازده امامی، زیدیه شرط امامت را تنها به نسل امام حسین (ع) محدود نمی‌کنند و معتقدند هر فردی از فرزندان امام حسن (ع) یا امام حسین (ع) که دارای شرایط لازم (مانند علم، تقوا و قیام مسلحانه علیه ظلم) باشد، می‌تواند امام شود.

زیدیه همچنین  قائل به نص خاص (تعیین امام توسط امام قبلی) نیستند و امامت را مبتنی بر بیعت و انتخاب مردم می‌دانند.

 در مسائل کلامی، زیدیه به عدل الهی و اختیار انسان معتقدند و به این جهت به معتزله نزدیک‌تر هستند.زیدیه مانند دیگر شیعیان به عصمت ائمه اعتقاد ندارند..زیدیه به مهدویت نیز معتقد نیستند.

اما حوثی ها با چه تاکتیک های نظامی به مصاف قدرت های بزرگ منطقه ای و فرامنطقه ای رفته اند؟

ریشه‌های تاکتیکی: جنگ چریکی و نامتقارن

حوثی‌ها از همان ابتدا به‌عنوان گروهی شورشی ظهور کردند که توانایی رویارویی مستقیم با ارتش‌های مجهز را نداشتند. به همین دلیل، آنها به جنگ چریکی و نامتقارن روی آوردند؛ سبکی که در آن ضعف عددی و تسلیحاتی با هوش تاکتیکی و استفاده از زمین جبران می‌شود.

 

این رویکرد ریشه در تجربه تاریخی گروه‌های مقاومت دارد و شباهت زیادی به تاکتیک‌هایی که حزب‌الله لبنان یا حتی نیرو‌های ویت‌کنگ در جنگ ویتنام به کار می‌بردند، نشان می‌دهد.

یکی از اصول کلیدی حوثی‌ها، استفاده از زمین به‌عنوان یک متحد است. مناطق کوهستانی و صعب‌العبور یمن، به‌ویژه در استان صعده و اطراف صنعا، به آنها اجازه داده تا کمین‌های مؤثری ترتیب دهند. برای مثال، در جریان جنگ پنجم علیه ارتش یمن (۲۰۰۸)، حوثی‌ها با استفاده از کمین در تنگه‌های کوهستانی بنی‌حشیش، نزدیک صنعا، توانستند واحد‌های زرهی ارتش را زمین‌گیر کنند.

این تاکتیک نه‌تنها تلفات سنگینی به دشمن وارد کرد، بلکه نشان داد که شناخت دقیق جغرافیا می‌تواند برتری تکنولوژیک را خنثی کند.

موشک‌ها و پهپادها: ابزار‌های مدرن در دستان شورشیان

شاید تصور شود که یک گروه شبه‌نظامی در کشوری فقیر مانند یمن، تنها به سلاح‌های سبک و قدیمی وابسته است، اما حوثی‌ها با دسترسی به موشک‌های بالستیک و پهپاد‌های تهاجمی، معادلات را تغییر داده‌اند.

این سلاح‌ها به حوثی‌ها امکان داده‌اند تا از حالت دفاعی به تهاجمی تغییر وضعیت دهند.

در سال ۲۰۱۹، حمله به تأسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این تاکتیک بود. حوثی‌ها با استفاده از پهپاد‌های قاصف و موشک‌های کروز، اهدافی در عمق خاک عربستان را هدف قرار دادند. این حمله نه‌تنها خسارات اقتصادی سنگینی به همراه داشت، بلکه نشان داد که حوثی‌ها قادرند تهدیدی فراتر از مرز‌های یمن ایجاد کنند. هرچند عربستان و آمریکا ایران را مسئول این حمله دانستند، حوثی‌ها آن را به‌عنوان شاهدی بر توانایی‌های خود جشن گرفتند.

مثال دیگر، استفاده از موشک بالستیک “طوفان” در سپتامبر ۲۰۲۳ است که گفته می‌شود شباهت زیادی به موشک‌های ایرانی قدر دارد. این موشک با بردی بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر، پیامی روشن به دشمنان منطقه‌ای حوثی‌ها ارسال کرد: هیچ هدفی دور از دسترس نیست.

نبرد دریایی: اختلال در شاهراه‌های جهانی

یکی از خلاقانه‌ترین تاکتیک‌های حوثی‌ها، هدف قرار دادن کشتی‌ها در تنگه باب‌المندب، یکی از مهم‌ترین مسیر‌های تجارت جهانی، است.

 آنها با استفاده از قایق‌های تندرو، شناور‌های بدون سرنشین مملو از مواد منفجره، و موشک‌های ضدکشتی، بار‌ها کشتی‌های تجاری و نظامی را تهدید کرده‌اند.

در نوامبر ۲۰۲۳، حمله به کشتی تجاری “گلکسی لیدر” نمونه‌ای از این تاکتیک بود. حوثی‌ها با هلی‌کوپتر، نیرو‌هایی مسلح به سلاح‌های سبک را روی عرشه کشتی فرود آوردند و آن را تصرف کردند. این عملیات، نه‌تنها قدرت‌نمایی نظامی بود، بلکه پیامی سیاسی در حمایت از فلسطین در جریان جنگ غزه به شمار می‌رفت.

همچنین، استفاده از شناور‌های بدون سرنشین در ژانویه ۲۰۲۴ علیه خطوط کشتی‌رانی در دریای سرخ، نشان داد که حوثی‌ها با ابزار‌های کم‌هزینه می‌توانند خسارات بزرگی به بار آورند.

جنگ روانی: ترس به‌عنوان سلاح

حوثی‌ها به‌خوبی دریافته‌اند که جنگ تنها در میدان نبرد فیزیکی رخ نمی‌دهد. آنها با انتشار تصاویر حملات پهپادی و موشکی خود در شبکه‌های اجتماعی و اعلام تهدید‌های مداوم علیه دشمنان، جنگ روانی را به بخشی جدایی‌ناپذیر از استراتژی‌شان تبدیل کرده‌اند. این تاکتیک، که شباهت زیادی به روش‌های گروههای چریکی مشهور جهان  دارد، با ایجاد رعب و وحشت، دشمن را وادار به واکنش‌های شتاب‌زده می‌کند.

برای مثال، پس از حملات هوایی آمریکا و بریتانیا به مواضع حوثی‌ها در ژانویه ۲۰۲۴، سخنگوی این گروه اعلام کرد که حملات به کشتی‌های مرتبط با اسرائیل ادامه خواهد یافت. این موضع‌گیری، همراه با ویدئو‌هایی از استقرار موشک‌ها در سواحل یمن، نشان‌دهنده تلاش برای حفظ روحیه نیرو‌های خودی و همزمان تضعیف اعتمادبه‌نفس دشمن بود.

نقاط قوت حوثی‌ها: انعطاف‌پذیری و خلاقیت

یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت حوثی‌ها، انعطاف‌پذیری آنها در استفاده از منابع محدود است. آنها توانسته‌اند با ابزار‌های ابتدایی مانند قایق‌های کوچک و پهپاد‌های ارزان‌قیمت، اثرات استراتژیک بزرگی ایجاد کنند. شناخت عمیق جغرافیای یمن و استفاده از زمین به‌عنوان سپر دفاعی، آنها را در برابر حملات زمینی بسیار مقاوم کرده است.ارتقای مدام تسلیحاتی حوثی ها ، چه در قالب تسلیحات و چه آموزش، توان تهاجمی آنها را به سطحی بالاتر از یک گروه شورشی معمولی رسانده است. جنگ روانی قوی و توانایی در تبدیل هر شکست به یک پیروزی تبلیغاتی، از دیگر نقاط قوت آنها به شمار می‌رود.

نقاط ضعف حوثی‌ها: وابستگی و آسیب‌پذیری

با وجود این موفقیت‌ها، حوثی‌ها با نقاط ضعف جدی نیز روبه‌رو هستند. وابستگی به حمایت خارجی برای تأمین سلاح‌های پیشرفته، آنها را در برابر تحریم‌ها و قطع خطوط تأمین آسیب‌پذیر کرده است.

فقدان یک نیروی هوایی واقعی و ناتوانی در دفاع مؤثر در برابر بمباران‌های ائتلاف به رهبری عربستان، بار‌ها مواضع آنها را تضعیف کرده است.

 برای مثال، حملات ژانویه ۲۰۲۴ که ۳۶ هدف حوثی را نابود کرد، نشان داد که زیرساخت‌های نظامی آنها در برابر حملات هوایی گسترده شکننده است. علاوه بر این، کنترل مناطق پرجمعیت و نیاز به اداره آنها، حوثی‌ها را با چالش‌های لجستیکی و اقتصادی مواجه کرده که می‌تواند در طولانی‌مدت توان رزمی‌شان را کاهش دهد.

نبوغ در محدودیت

تاکتیک‌های نظامی حوثی‌ها ترکیبی از سادگی چریکی و پیچیدگی مدرن است. آنها با استفاده از زمین، موشک‌ها، پهپاد‌ها و شناور‌های ابتدایی، توانسته‌اند در برابر دشمنانی با برتری تکنولوژیک مقاومت کنند و حتی حملاتی تهاجمی ترتیب دهند. نقاط قوت آنها در انعطاف‌پذیری، خلاقیت و جنگ روانی نهفته است، اما نقاط ضعفشان، مانند وابستگی به خارج و آسیب‌پذیری در برابر حملات هوایی، پاشنه آشیل این گروه محسوب می‌شود.

حوثی‌ها نشان داده‌اند که در جنگ نامتقارن، خلاقیت می‌تواند جایگزین قدرت مطلق شود، اما سؤال اینجاست: آیا این تاکتیک‌ها در برابر فشار‌های فزاینده بین‌المللی پایدار خواهند ماند؟

 پاسخ به این پرسش، شاید در میدان نبرد‌های آینده روشن شود. تا آن زمان، حوثی‌ها همچنان به‌عنوان بازیگری غیرقابل‌پیش‌بینی در خاورمیانه باقی خواهند ماند.