زیارت قبور در پنج شنبه اول سال، فرصتی برای بازنگری در زندگی است

اسفند امسال 30 روزه، ظهر پنج‌شنبه 30 اسفند لحظه تحویل سال نو است. در میان ایرانی‌ها و به ویژه خراسانی‌ها که سنت دید و بازدیدهای نوروزی در روزهای آغازسال نو پابرجاست. در جدیت دربرپایی این سنت و زنده نگه داشتن آن همین بس که در روزهای آغازین سال نو آنها برای درگذشتگان هم سهمی قائلند و همان طور که در نوروز به دیدن بزرگترهاو آشنایان و اقوام می‌روند. رفتن به آرامستان‌ها و زیارت قبور را از باب زنده نگه داشتن یاد و خاطره عزیزان از دست رفته هم ضرورت دانسته و طبق یک سنت دیرین، خود را ملزم به اجرای آن می دانند. 

حجت‌الاسلام محمد عربی، مدرس حوزه علمیه خراسان، در این خصوص، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، اظهار کرد: یکی از رسوم قدیمی و معنوی که در بین ایرانیان و خراسانی‌ها رواج دارد زیارت قبور است و این مسئله در آخرین پنج‌شنبه سال گذشته و اولین پنج‌شنبه سال جدید هم با دقت نظر بیشتری انجام می‌گیرد. 

عربی با بیان اینکه زیارت قبور برگرفته از اعتقادات دینی و ارزش‌های فرهنگی است و فرصتی برای ارتباط عمیق‌تر با معنویت، بازنگری در زندگی، و زنده نگه داشتن یاد و خاطره عزیزان از دست‌رفته است. 

 وی با بیان اینکه مفهوم معنوی زیارت قبور، یک تجربه عاطفی و معنوی است که انسان را به فکر کردن در مورد مرگ، ابدیت و جایگاه خود در این دنیا وا می‌دارد. این فرصت در پنج‌شنبه اول سال به دلیل نزدیکی زمانی به آغاز سال نو، معنا و ارزش بیشتری پیدا می‌کند زیرا نوروز به عنوان نمادی از تجدید حیات و زیارت قبور به عنوان نمادی از یاد مرگ، ترکیبی معنوی و انسانی ایجاد می‌کند که هم به رشد فردی و هم به تقویت ارزش‌های اجتماعی کمک می‌کند. 

تعادل میان امید به آینده و احترام به گذشته 

این مدرس حوزا علمیه با بیان اینکه تأمل در چرخه زندگی پنج‌شنبه اول سال فرصتی است برای بازنگری در چرخه زندگی، اظهار کرد: از یک سو، آغاز سال جدید نمادی از تازه شدن زندگی است و از سوی دیگر، زیارت قبور یادآور گذر زمان و اهمیت قدردانی از لحظات است. این تعادل میان امید به آینده و احترام به گذشته، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این سنت به شمار می‌رود. 

وی بیان کرد: هنگامی که افراد به زیارت قبور می‌روند، در واقع با نسل‌های گذشته خود ارتباط برقرار می‌کنند واین عمل، پلی است میان زمان حال و گذشته، که انسان را به یاد اهمیت روابط خانوادگی و ارج نهادن به تلاش‌های نسل‌های پیشین می‌اندازد. 

وی با بیان اینکه قرائت قرآن و دعا از اصلی‌ترین بخش‌های زیارت قبور هستند، اظهار کرد: این اعمال نه تنها برای آمرزش اموات انجام می‌شود، بلکه به آرامش دل بازماندگان نیز کمک می‌کند. شنیدن صدای قرآن و دعا در فضای آرام آرامستان‌ها، محیطی معنوی و متعالی ایجاد می‌کند که انسان را به تفکر و تدبر وا می‌دارد.

عربی با اشاره به اینکه زیارت قبور می‌تواند به عنوان یک تجربه آموزنده برای نسل جوان عمل کند، گفت: شرکت در این سنت، فرصتی است برای آموزش ارزش‌های اخلاقی و دینی به کودکان و نوجوانان و این تجربه می‌تواند نسل آینده را با مفاهیمی همچون احترام به پیشینیان و اهمیت پیوندهای خانوادگی آشنا کند. 

وی به چشم‌انداز اجتماعی زیارت قبور اشاره کرد و گفت: این سنت تنها یک عمل فردی نیست، بلکه تأثیرات اجتماعی دارد و می‌تواند حس همدلی و وحدت اجتماعی را تقویت کند. دیدن خانواده‌ها و دوستانی که برای یادآوری عزیزان خود گرد هم می‌آیند، به افراد احساس تعلق به جامعه و ارزش‌های مشترک می‌دهد. 

این مدرس حوزه علمیه افزود: اگرچه زیارت قبور یادآور مرگ است، اما با تجدید سال نو، نمادی از امید و تجدید حیات نیز به شمار می‌رود و این روز خاص فرصتی است برای بازنگری در زندگی، ایجاد اهداف جدید و آغاز دوباره، که به افراد انگیزه و روحیه می‌بخشد. 

جواد روشندل، پژوهشگر فرهنگ عامه در خراسان رضوی نیز در خصوص سنت رفتن به آرامستان‌ها و زیارت قبور در پنج شنبه اول سال، گفت: در تمام طول سال کسانی که عزیزی را از دست داده‌اند برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره او در روزهای خاص و مناسبت‌های مختلف همان طور که به دیدن دوست و آشنا می‌روند برای تجدید دیدار با عزیزان خود در کنار مزار آنها حاضر می‌شوند که این سنت در بین ایرانیان از گذشته‌های دور اجرا می‌شده و همانطور که زنده‌ها از سال نو سهم می‌برند برای مرده‌ها هم در این نو شدن سهمی قائل هستند به طوریکه بنا به سنتهای قدیمی ایرانیان، پنج روز از سال راحواسشان به مرده‌ها همچون زنده‌ها بوده است یکی از این روزها که معروف به‌روزهای «پنجه» است، یک روز از پنج روز پایان سال، استکه یاد رفتگان بزرگ داشته می‌شده است.

وی ادامه داد: بنا بر اعتقاد ایرانیان، فروهر نیاکان (روح درگذشتگان) چشم‌انتظار بازماندگان هستند تا از آنها یاد کنندوبه سراغشان بیایند از این رو امروزه این رسم در پنج‌شنبه آخر سال و در برخی مناطق علاوه بر پنج‌شنبه آخر سال در اولین پنج‌شنبه سال نو هم برگزار می‌شود و به همین منظور، مردم بر سر مزار عزیزانشان در این روز حاضر می‌شوند و با شستن سنگ مزار آنها با آب و گلاب و توزیع انواع خوردنی‌ها و قرائت فاتحه‌ای برای آمرزش روح رفتگان دعا می‌کنند. 

روشندل افزود: آداب مشترک و محلی آداب زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال در اکثر مناطق مشابه است، اما هر منطقه ممکن است ویژگی‌های خاص خود را داشته باشد به طوریکه برخی از خانواده‌ها سفره‌ای ساده در کنار مزار عزیزان خود پهن می‌کنند و غذا یا شیرینی به دیگران می‌دهند، قرار دادن سبزه و شیرینی هم، نوعی سنت پسندیده است که علاوه بر روحیه بخشش، حس تعلق به جامعه را تقویت می‌کند. 

این پژوهشگر فرهنگ عامه در خراسان اظهار کرد: در برخی از روستاهای خراسان همان طور که مردم با آمدن نوروز مطابق رسم ایرانیان سفره پهن کرده و بر سر آن هفت‌سین قرار می‌دهند و هرکدام از سین‌های سفره، از سیر و سماق تا سرکه و سبزه، سیب و سنجد نمادی از زندگی و امید است، پهن کردن سفره هفت سین برسرمزار عزیزان نشان دهنده زنده نگه داشتن یاد درگذشتگان است. 

وی یادآور شد؛ زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال، بیش از یک سنت دینی یا فرهنگی، فرصتی است برای تقویت جنبه‌های مختلف انسانی، معنوی و اجتماعی است و این آیین به افراد یادآوری می‌کند که زندگی ترکیبی از خاطرات، امیدها و ارتباطات است و هرلحظه از آن ارزشمند و بی‌بدیل است.

انتهای پیام